گفته می‌شود که خرید عرضه اولیه شرکت‌های سهامی در بورس، قطعا باعث سودآوری می‌شود؛ به همین دلیل معمولاً به افراد تازه وارد در بورس توصیه می‌کنند که از خرید عرضه اولیه غافل نشوند! اما باید بدانیم بر خلاف نظر، گاهی خرید این سهام‌ها باعث به دست آوردن سود نخواهد شد. برای تشخیص بهتر این موضوع و آشنا شدن با مبحث عرضه اولیه و نحوه سوددهی آن، این مقاله را تدوین کرده‌ایم. در این مقاله، ابتدا به توضیح مفهوم عرضه اولیه می‌پردازیم، سپس راجع به نحوه خرید و دریافت آن صحبت خواهیم کرد و در پایان نکات تکمیلی را ارائه می‌کنیم. اگر به دنبال یک مقاله کامل و جامع برای پاسخ به سوالاتتان هستید، خواندن این صفحه را از دست ندهید.
_1711452666.jpg)
عرضه اولیه چیست؟
اولین سوالی که ممکن است برای هر کس به وجود بیاید این است که اصلا عرضه اولیه چیست و تفاوتی با دیگر سهام شرکت‌ها دارد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت: هر شرکت سهامی خاص، هنگامی که قصد دارد وارد بازار بورس شود، باید مقداری از سهام خود را – مثلاً 5% تا 10%- را به صورت عرضه اولیه در بازار بورس ارائه کند. با ارائه این سهام و خرید آن توسط سهامداران خرد تبدیل به یک شرکت سهامی عام شود؛ در این صورت می‌تواند وارد بازار بورس شده و فعالیت خود را آغاز کند. عرضه اولیه با نام Initial Public Offering یا به صورت اختصاری IPO هم شناخته می‌شود. هدف این شرکت‌ها از ورود به بازار بورس، افزایش میزان نقدینگی و توسعه کسب و کار است.
قیمت سهامی که در هنگام عرضه اولیه ارائه می‌شوند، کم‌تر از قیمت واقعی آن‌هاست و به همین دلیل است که خرید این سهام یک گزینه کم‌ریسک و جذاب برای سهامداران به شمار می‌آید. با این اوصاف، خرید عرضه اولیه شرکت‌های مختلف می‌تواند ایده خوبی برای شروع سرمایه‌گذاری یا به دست آوردن سود بدون ریسک باشد. به همین دلیل لازم است که درباره نحوه خرید آن اطلاعاتی داشته باشیم. در قسمت بعدی درمورد روش‌های خرید عرضه اولیه صحبت خواهیم کرد.
عرضه اولیه چه مزایایی برای شرکت ارائه‌دهنده دارد؟
یکی از سوالات متداولی که در خصوص این موضوع برای افراد به وجود می‌آید این است که شرکت‌هایی که تا پیش از این به صورت سهامی خاص کار می‌کردند، با تامین عرضه اولیه و تبدیل شدن به شرکت سهامی عام چه مزایایی را به دست می‌آورند؟
پس از این که شرکت به سهامی عام تبدیل شد و خرید سهام آن برای همه سرمایه‌گذاران ممکن شد، افراد بیش‌تر با سرمایه‌های متفاوت می‌توانند در سهام این شرکت شریک شوند. این موضوع باعث افزایش میزان نقدینگی شده و در پی آن، تقاضا برای سهام این شرکت در بازار زیاد می‌شود. با این تعریف می‌توان گفت که با ورود شرکت به بازار بورس، شرکت از سرمایه بیش‌تری برخوردار می‌شود و می‌تواند از آن در جهت رشد و توسعه خود استفاده کند.
در ادامه افزایش تقاضا، نقدشوندگی، سرمایه و افزایش معاملات، ارزش‌گذاری سهام آن شرکت هم بهتر می‌شود؛ زیرا در این حالت آگاهی افراد نسبت به آن شرکت افزایش پیدا کرده و با بالا رفتن میزان معاملات، سهام شرکت هم ارزشمندتر می‌شود.
یکی دیگر از مزایا عرضه اولیه این است که پس از آن- هنگامی که شرکت وارد بازار بورس می‌شود- شرکت ملزم به رعایت شفافیت اطلاعات مالی و عملکردی است و همین موضوع سبب افزایش اعتبار شرکت شده و بر روابط آن با دیگر تامین‌کنندگان یا همکاران تاثیر می‌گذارد.
چگونه عرضه اولیه بخریم؟
اولین قدم برای خرید عرضه اولیه، داشتن کد بورسی است. اگر هنوز اقدام به گرفتن کد بورسی نکرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا با مطالعه مقاله همه چیز درباره کد بورسی در سامانه سجام ثبت‌نام کنید. دریافت عرضه اولیه برای تمام کسانی که کد بورسی دارند، امکان‌پذیر است.
برای این که عرضه اولیه یک شرکت را خریداری کنید، ابتدا باید از زمان عرضه آن اطلاع داشته باشید. اطلاع‌رسانی در خصوص ارائه عرضه اولیه توسط کانال‌های بورسی، کارگزاری‌ها یا کانال‌های خبری انجام می‌شود.
به طور کلی دو روش رایج « ثبت سفارش» و « بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه به کار می‌روند. روش بوک بیلدینگ جدیدتر بوده و افراد بیش‌تری از این روش برای خرید عرضه اولیه استفاده می‌کنند.
نکته: همان طور که می‌دانید، هر فرد می‌تواند به صورت همزمان در چند کارگزاری حساب داشته باشد و با هر کدام آن‌ها معاملاتی را انجام دهد؛ اما نکته‌ای که در خرید عرضه اولیه باید مدنظر قرار دهید این است که نمی‌توان با یک کد بورسی از طریق چند کارگزاری اقدام به خرید عرضه اولیه کرد؛ یعنی خرید عرضه اولیه از حساب‌های کارگزاری موازی و تنها با یک کد بورسی امکان‌پذیر نیست.
ثبت سفارش
در این روش خرید عرضه اولیه، اولویت زمانی مطرح است؛ یعنی حق تقدم با افرادی است که سفارش خود را زودتر ثبت کرده‌اند. این افراد برای دریافت سهام در اولویت قرار می‌گیرند. البته این روش قدیمی‌تر از روش بوک بیلدینگ است و با توجه به ریسکی بودن آن، در این زمان طرفداران زیادی ندارد. زیرا هنگام عرضه اولیه، درخواست برای خرید سهام با تقاضای بالایی مواجه است و در عرضه سهام هم محدودیت وجود دارد. به همین دلیل ممکن است بر خلاف ثبت سفارش، این سهام به افراد نرسد.
_1711452693.jpg)
بوک بیلدینگ
بوک بیلدینگ یا Book building یکی دیگر از روش‌های ثبت سفارش عرضه اولیه است. این روش نسبت به روش قبلی، جدیدتر است و اخیرا تنها به همین روش می‌توانید سهامی را بخرید. در بوک بیلدینگ اولویت قیمتی مهم‌تر از اولویت زمانی است. یعنی تفاوتی ندارد که شما چه زمان سفارشتان را ثبت می‌کنید؛ بلکه مهم است که با چه قیمتی آن را ثبت می‌کنید.
در این روش، تعداد مشخصی سهام در بازه قیمتی مشخص توسط شرکت ارائه می‌شود. خریدار سهام می‌تواند در میان این بازه قیمتی، قیمت موردنظر خود را انتخاب کند و به همان میزان نسبت به شارژ حساب خود اقدام کنند. مثلاً اگر قصد دارند 10 سهم به حداکثر قیمت 20 تومان خریداری کنند، لازم است به میزان 200 تومان حساب خود را شارژ کنند. سهام این شرکت به کسانی که بالاترین قیمت را انتخاب کرده‌اند می‌رسد و به طور مساوی میانشان تقسیم می‌شود.
روش خرید عرضه اولیه
سهام عرضه اولیه به 3 روش انجام می‌شود که در ادامه هر کدام از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
_1711452716.jpg)
1. خرید عرضه اولیه به صورت آنلاین
هنگامی که می‌خواهیم سهام عرضه اولیه شرکتی را به صورت آنلاین خریداری کنیم، ابتدا باید با مراجعه به سایت کدال از جزئیات و شرایط عرضه مطلع شویم. پس از آن در روز مقرر به سایت کارگزاری مراجعه کرده و با مراجعه به پنل خود و انتخاب تعداد سهام و قیمت آن، سفارش خود را ثبت می‌کنیم. برای خرید و ثبت سفارش ابتدا باید نماد عرضه اولیه را در سایت کارگزاری جست‌وجو کنیم و سپس با انتخاب گزینه خرید، تعداد سهم و قیمت آن را مشخص کنیم.
2. خرید عرضه اولیه به صورت آفلاین
اگر در زمان باز شدن سفارشات فرصت ثبت سفارش را ندارید، می‌توانید عرضه اولیه را به صورت آفلاین خریداری کنید. بسته به شرکت، از یک روز تا چند ساعت قبل از این که سهام عرضه شود، می‌توانید سفارش خود را ثبت کنید تا در زمان عرضه سهم، سیستم به صورت خودکار، ثبت سفارش شما را انجام دهد.
برای این کار باید ابتدا وارد پنل کاربری‌تان در کارگزاری شوید و سپس وارد قسمت عرضه اولیه شده و با شرایط ثبت سفارش آفلاین را بپذیرید. پس از آن می‌توانید سفارش خود را ثبت کرده و مبلغ آن از نقدینگی‌تان کسر خواهد شد.
3. خرید عرضه اولیه به صورت اعتباری
در شرایط خاصی می‌توانید به صورت اتوماتیک سفارش خود را در کارگزاری ثبت کنید. این روش هنگامی کارآمد است که سرمایه‌گذار در پرتفوی خود، قدرت خرید ندارد.
_1711452737.jpg)
قیمت‌گذاری سهام چگونه انجام می‌شود؟
قیمت‌گذاری سهام توسط کارشناسان انجام می‌شود و معمولاً تفاوت میان سقف و کف قیمت، حدود 10% است.
اخبار عرضه اولیه
آگهی هر عرضه اولیه، 48 ساعت پیش از زمان عرضه آن منتشر می‌شود. این سهام ممکن است در بازار بورس یا فرابورس عرضه شوند. بنابراین آگهی رسمی آن را می‌توانید در سایت tse.ir که سایت رسمی بورس اوراق بهادار است یا سایت ifb.ir که سایت فرابورس است، مشاهده کنید.
آگهی عرضه اولیه چیست؟
در اغلب موارد زمان ثبت سفارش برای خرید عرضه اولیه و موارد مهم در همان روز عرضه و از طریق پیام‌های ناظر بازار اعلام می‌شود؛ اما به طور کلی موارد زیر از جمله اطلاعاتی است که در آگهی عرضه اولیه نوشته می‌شوند:
- نام سهم قابل عرضه
- تاریخ عرضه اولیه
- زمان ثبت سفارش
- تعداد سهم قابل عرضه
- درصد میزان سقف خرید تعهد خرید
- دامنه قیمت مجاز برای ثبت سفارش
- متعهد عرضه
- مدیر عرضه
ممکن است با خرید عرضه اولیه سود نکنم؟
یکی از باورهای اشتباه در میان تازه‌واردان بورسی این است که با تصور سودده بودن تمام عرضه‌های اولیه، سهام هر شرکت را خریداری می‌کنند. در حالی که حداقل 10% ممکن است خرید عرضه اولیه باعث سود شما نشود.
هنگامی که در تعیین قیمت، قیمت عرضه اولیه بسیار نزدیک به قیمت اولیه و ارزش واقعی سهام تعیین می‌شود، خریداران آن سهم پس از اتمام عرضه سودی به دست نخواهند آورد؛ به همین دلیل تجزیه و تحلیل هر سهام و شرکت پیش از خرید سهام اولیه آن، ضروری است.
خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی
خرید اعتباری یا خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی، یکی از روش‌های خرید عرضه اولیه است که توسط برخی از کارگزاری‌ها اجرا می‌شود. در این روش، هنگامی که سرمایه‌گذار قصد دارد عرضه اولیه خریداری کند، اما نقدینگی ندارد، می‌تواند به صورت اعتباری و به نمایندگی از کارگزاری، سهام عرضه را خریداری کند. در این روش سرمایه‌گذار موظف است ظرف چند روز معین، هزینه خرید سهام را به کارگزاری بازگرداند؛ در غیر این صورت کارگزاری برای تسویه بدهی سرمایه‌گذار، اقدام به فروش سهام می‌کند.
رشد سهام شرکت پس از عرضه اولیه
سهام شرکت پس از عرضه اولیه رشد می‌کند. این اتفاق به دلایلی مانند محدودیت تعداد سهام خریداری شده و محدودیت تعداد سهام عرضه شده و ارزان‌تر بودن سهام است. زیرا در نتیجه وجود این دلایل، تقاضا سرمایه‌گذاران برای خرید آن سهم بیش‌تر می‌شود وهمین باعث بالا رفتن سهام شرکت می‌شود.
پس از گذشت مدت، قیمت و تقاضا حالت تعادلی پیدا می‌کنند و آن سهم مانند سایر سهام می‌شود.
_1711452769.jpg)
بهترین زمان فروش عرضه اولیه
با خرید سهام عرضه اولیه می‌توان حدود 10% الی 20% سود به دست آورد؛ اما این به معنای نگهداری طولانی مدت و بدون برنامه‌ریزی سهام خریداری‌شده نیست. علاوه بر این نمی‌توان به صورت یکسان و قطعی گفت که هر سهم را تا چه مدت باید در سبد خرید نگهداری کرد. فروش سهام عرضه شده به عوامل مختلفی بستگی دارد. مثلاً: نیاز به نقدینگی که از این عرضه حاصل می‌شود، تسویه حساب با کارگزار و غیره. همچنین فروش سهام عرضه اولیه از فردا خرید آن قابل انجام است و خریداران می‌توانند در هر زمان آن را معامله کنند. در ادامه برای شفافیت بیش‌تر برخی از مواردی که باید برای فروش عرضه اولیه در نظر گرفته شود را به اشتراک می‌گذاریم:
- ارزیابی وضعیت شرکت و عملکرد آن در آینده و زمان حال
- مدنظر قرار دادن بزرگی شرکت
- بررسی روند فعلی بازار بورس
- بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
- تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه
سخن آخر
در این مقاله راجع به مفهوم عرضه اولیه، مزایا آن، نحوه خرید، نحوه سوددهی و بهترین زمان فروش آن به تفصیل صحبت کردیم. عرضه اولیه که به عنوان اولین سهام شرکت به منظور سرمایه‌گذاری سهامداران در بازار بورس قرار می‌گیرد، یکی از راه‌هایی است که برای به دست آوردن سود کم‌ریسک توصیه می‌شود. زیرا در این سرمایه‌گذاری، حدود 90% ممکن است به سود برسید؛ اما باید توجه داشته باشید که به دست آوردن سود با این روش ممکن است همیشه جواب ندهد.
در صورتی که در مورد هر کدام از مباحث مطرح شده سوال یا ابهامی داشتید، می‌توانید از بخش نظرات همین پست با کارشناسان سایت بیتکورس در ارتباط باشید و در اسرع وقت جواب سوالتان را به دست آورید.