کارگزاری بورس یکی از نام‌هایی است که همه ما در هر بحث اقتصادی آن را شنیده‌ایم. هر فرد برای این که بتواند در بازار بورس شروع به کار کند، باید ذیل یک کارگزاری باشد؛ زیرا تمامی معاملات بازار بورس با واسطه‌گری کارگزاری‌ها قابل انجام است و افراد نمی‌توانند خودشان شخصا اقدام به معامله کنند. بر اساس قانون، کارگزاری بورس شخصی حقوقی است که وظیفه آن معامله اوراق بهادار برای دیگران و به حساب آن‌ها است. در واقع می‌توان کارگزاری بورس را یک نهاد مالی دانست که به عنوان واسطه در خرید و فروش اوراق بهادار عمل می‌کند. علت وجود واسطه در معاملات بورسی، جلوگیری از به وجود آمدن هرج و مرج میان فروشندگان و خریداران است. با وجود یک واسطه قانونی، معاملات به صورت سازمان‌یافته‌تر و بهتر انجام می‌شود. از کارگزاران بورس می‌توان به عنوان وکیل افراد حقیقی هم یاد کرد. زیرا این سازمان توسط شخص حقیقی منتسب شده تا با اراده او، فعالیت‌های بورسی را انجام دهد.
_1714309418.jpg)
کارگزاری بورس
کارگزاری بورس را می‌توان به بانک شبیه دانست؛ زیرا انجام فعالیت اقتصادی و مالی بدون آن‌ها غیرممکن است. این نهاد علاوه بر آسان کردن فرآیند معاملات برای مشترکان خود، در مورد موارد مختلفی مانند عرضه اولیه، زمان فروش یا خرید سهام و دیگر موارد، اطلاعاتی را به اشتراک می‌گذارد.
هر کارگزاری برای این که بتواند کار خود را در بورس آغاز کند، باید ابتدا از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز تاسیس و فعالیت را دریافت کند و پس از آن در با عضویت در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار می‌تواند کار خود را آغاز کند.
یکی از منابع درآمدی کارگزاری بورس، دریافت کارمزد معامله است؛ یعنی پس از انجام هر معامله، درصدی از مبلغ آن به عنوان کارمزد کسر شده و به حساب کارگزاری می‌رود. کارمزد کسر شده ارتباطی با سود شما ندارد. طبق قانون سازمان بورس اوراق بهادار کشور، معادل 0.5% از ارزش فروش به صورت خودکار کسر شده و به حساب سازمان واریز می‌شود.
کارکنان کارگزاری‌ها افرادی خبره در زمینه اقتصاد و سرمایه‌گذاری هستند که با مسائل مالی آشنا بوده و مدرک یا گواهینامه معتبری در این زمینه کسب کرده‌اند.
کارگزار بورس کیست؟
بر اساس قانون بورس و اوراق بهادار، کارگزار همان شخص حقوقی است که از طرف اشخاص حقیقی انتخاب می‌شود تا کار خرید و فروش اوراق بهادار را انجام دهد؛ اما در عرف، کارگزار به شخص/ اشخاصی گفته می‌شود که در شرکت‌های کارگزاری مشغول به کار هستند. کارگزاران علاوه بر این که از دانش بالایی در خصوص بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری برخوردارند، به قوانین بورس و بازار سرمایه تسلط داشته و می‌توانند به مشتریان خود در این زمینه کمک کنند.
_1714309517.jpg)
نقش کارگزاری در معاملات بازار چیست؟
اصلی‌ترین نقش کارگزاری در بورس، انجام سفارشات خرید و فروش مشتریان است. برای درک اهمیت این موضوع به این مقال توجه کنید: فرض کنید هیچ کارگزاری وجود نداشته باشد و ارتباط میان عرضه‌کنندگان سهام یا کالا و خریداران به صورت مستقیم باشد. یعنی فرد برای خرید سهام یا کالا باید به صورت حضوری به شرکت یا سازمان بورس مراجعه کنند یا به هسته معاملات بورس متصل شود. با توجه به این که تعداد خریداران خرد و عرضه‌کنندگان بسیار زیاد است، هرج و مرج غیر قابل کنترلی به وجود می‌آید. علاوه بر این، بدون وجود کارگزاری، هیچ نهادی برای دسته‌بندی یا کاتالیز سهام مختلف وجود ندارد و پیدا کردن طرفین معامله بسیار سخت خواهد شد. این بی‌نظمی باعث کند شدن معاملات و ایجاد مشکلات زیادی در خصوص ایفای تعهد خواهد شد. در این شرایط هزینه یک معامله بسیار بیش‌تر از شرایط فعلی خواهد شد و ممکن است با جمع شدن اتفاقات گفته شده، دیگر کسی تمایل به سرمایه‌گذاری و خرید و فروش سهام نداشته باشد.
وجود کارگزاری‌ها باعث شده که سهام به صورت منظم در اختیار طرفین قرار گیرد و آمار چند و چون معاملات که در اختیار کارگزاری‌ها قرار می‌گیرد باعث شفافیت شدن روند آن می‌شود. کارگزاری مانند پلی میان خریداران و فروشندگان است که می‌تواند در لحظه هزاران معامله را با سرعت و کارمزد معقول انجام دهد.
کارگزاری چه اطلاعاتی در اختیار مشتریان قرار می‌دهد؟
همانطور که گفته شد یکی از کارکردهای مهم کارگزاری جلوگیری از هرج و مرج میان مشتریان و عرضه‌کنندگان است. در همین راستا، هر کارگزاری باید اطلاعاتی را در مورد سهم در اختیار مشتری قرار دهد تا علاوه بر نظم، معاملات شفاف باشند.
تعداد سهام، قیمت مورد معامله، حجم معامله، تعداد خریدار و فروشنده، پیام‌های ناظر، اطلاعات مربوط به P/E و آستانه مجاز قیمت، از اطلاعاتی است که کارگزاری در اختیار مشتریان قرار می‌دهد.
کارگزاری بورس از چه زمانی شروع به کار کرد؟
همزمان با راه‌اندازی بورس ایران در سال 1346، فعالیت کارگزاری‌ها هم آغاز شد. در ابتدای راه‌اندازی، تنها 13 کارگزاری در بازار سرمایه فعالیت می‌کردند و ساعت کاری آن‌ها محدود به 2 روز در هفته و 2 ساعت بود. تمامی کارگزارانی که در ابتدا فعالیت خود را آغاز کردند دولتی و وابسته به بانک بودند و در 1348 بود که دو کارگزاری خصوصی توانستند مجوز فعالیت خود در بازار سرمایه را دریافت کنند. پس از این که بورس به نهادی شناخته شده در میان عموم مردم تبدیل شد، به تدریج تعداد کارگزاری‌های فعال هم افزایش پیدا کرد؛ به طوری که پیش از سال 1357 و در مدت 11 سال، 29 کارگزاری فعال در ایران ایجاد شده بود. پیش از سال 1376، مدتی کوتاه فعالیت بورس متوقف شد؛ پس از شروع فعالیت دوباره آن، کارگزاری‌های جدید هم تشکیل شدند و شروع به فعالیت کردند. به تدریج روزهای فعالیت کارگزاری و بازار بورس به 5 روز در هفته افزایش پیدا کرد و به طبع ساعت فعالیت بازار هم افزایش پیدا کرد. در حال حاضر 110 کارگزاری فعال در سراسر کشور وجود دارد که هر کدام از آن‌ها در یک یا چند بازار فعالیت می‌کنند.
_1714309442.jpg)
انواع کارگزاری
به طور کلی کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه را می‌توان به 4 دسته تقسیم کرد: 1- کارگزاری‌های عضو بورس اوراق بهادار 2- کارگزاری‌های عضو فرابورس 3- کارگزاری‌های عضو فرابورس انرژی 4- کارگزاری‌های عضو بورس کالا
برخی از کارگزاری‌ها تنها در یکی از بازارها فعالیت می‌کنند و برخی دیگر از آن‌ها، مجوز فعالیت در هر 4 بازار را دارند.
کانون کارگزاران ایران
تمامی کارگزاری‌هایی که قصد دارند در بازار سرمایه فعالیت داشته باشند، باید به عضویت کانون کارگزاران ایران دربیایند. این کانون بر کارگزاری‌های بورس نظارت دارد و برای آن‌ها قانون‌گذاری می‌کند.
وظایف کانون کارگزاران ایران
قانون‌گذاری، تعیین نرخ کارمزد، حل اختلاف میان کارگزاری‌ها و غیره از وظایف کانون کارگزاران ایران است.
کارگزاری بورس چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟
کارگزاری‌ها موظف‌اند خدماتی را به مشتریان خود ارائه دهند. این خدمات معمولا میان کارگزاری‌ها مشترک هستند اما کیفیت ارائه آن‌ها و سطح دسترسی‌شان یکسان نیست. بنابراین بهتر است پیش از انتخاب کارگزاری بهتر است در مورد خدمات ارائه شده توسط هرکدام آن‌ها را جست‌وجو کرده و با مقایسه آن‌ها، بهترین کارگزاری را انتخاب کنید. در ادامه به بررسی برخی از خدمات بورس می‌پردازیم.
انجام معاملات و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار
اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه کارگزاری بورس، انجام معاملات و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار است. این معاملات شامل فروش حق تقدم سهام، اوراق بدهی، اوراق مشتقه، معاملات آتی و غیره در هر کدام از بازارهای چهارگانه است.
هر کدام از این معاملات می‌توانند به صورت حضوری یا غیرحضوری انجام شوند. البته ممکن است آن کارگزاری مجوز برخی از معاملات را نداشته باشند و نتوانند آن را انجام دهند. برخی از کارگزاری‌ها می‌توانند با اخذ وکالت از سمت فرد حقیقی، معاملات او را انجام داده و فرد تنها سود معاملات را دریافت کند.
_1714309461.jpg)
مشاوره برای سرمایه‌گذاری
یکی دیگر از خدماتی که توسط کارگزاری ارائه می‌شود، مشاوره برای سرمایه‌گذاری است. این خدمت بیش‌تر برای افرادی که در بورس تازه‌وارد هستند و دانش مالی کمی دارند کاربرد دارد. البته ارائه مشاوره توسط کارگزاری‌ها شرایطی دارد که ممکن است با یک‌دیگر متفاوت باشند.
برای مثال در اغلب آن‌ها سرمایه شما باید از میزان مشخصی بیش‌تر باشد تا بتوانید خدمت مشاوره را دریافت کنید. برخی از کارگزاری‌ها، سرمایه‌گذاری در صندوق را به افراد مبتدی پیشنهاد می‌دهند. این روش از ریسک کم‌تر و به تبع سود کم‌تری برخوردار است.
برخی از کارگزاری‌ها راجع به چگونگی خرید و فروش سهام و چگونگی مدیریت دارایی و ریسک، اطلاعاتی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
اعطای اعتبار معاملاتی
اعتبار معاملاتی نوعی وام بدون بهره است که توسط کارگزاری به سرمایه‌گذار اعطا می‌شود. سرمایه‌گذار با استفاده از این اعتبار می‌تواند معامله انجام دهد. این اعتبار با توجه به میزان گردش مالی سرمایه‌گذار و سهام او محاسبه شده و به آن تعلق گرفته است. ممکن است برخی از کارگزاری‌ها در قبال اعطای اعتبار معاملاتی، مقدار معینی سود از سرمایه‌گذار دریافت کنند. برخی دیگر هم در قبال این مبلغ، از مشتری تضمین دریافت می‌کنند. این اعتبار باید در زمان معینی با کارگزاری تسویه شود.
اعطای اعتبار معاملاتی یکی از روش‌های جذب مشتری است؛ زیرا با دریافت این اعتبار شما می‌توانید سود بیش‌تری به دست آوردید.
تخفیف معاملاتی
درآمد کارگزاری‌ها از کارمزد معاملات مشتریان است؛ میزان کارمزد دریافتی، توسط سازمان بورس به تعیین شده و به کارگزاری‌ها ابلاغ می‌شود. تخفیف در کارمزد معاملات از خدمات کارگزاری به حساب نمی‌آید؛ اما برخی از کارگزاری‌ها با شرایط خاصی، این مبلغ را از سرمایه‌گذاران دریافت نمی‌کنند. این کار هم بیش‌تر جنبه تبلیغاتی دارد.
_1714309481.jpg)
سبدگردانی
سبدگردانی یا مدیریت پرتفوی سرمایه‌گذاری از دیگر خدمات کارگزاری است که بیش‌تر برای افراد مبتدی یا کسانی که در این زمینه دانش کافی ندارند، کارآمد است. این قابلیت برای افرادی فعال است که سرمایه بالایی در گردش دارند. در سبد گردانی، فرد بر طیبق یک قرارداد، دارایی خود را به شرکت سبدگردان می‌سپارد. در این جا شرکت به جای این فرد شروع به معامله و کسب سود می‌کند. در ازای این کار شرکت، بخشی از سودی که از این سرمایه به دست می‌آید به عنوان کارمزد شرکت کسر می‌شود. این کار با توجه به میزان سرمایه و ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار انجام می‌شود و سرمایه‌گذار مدام در جریان وضعیت پرتفو قرار می‌گیرد.
پشتیبانی معاملاتی
ارائه بسترهای معاملاتی آنلاین و آفلاین برای کامپیوتر و موبایل از دیگر وظایف کارگزاری‌ها است.
آموزش بورس
برخی از کارگزاری‌ها دوره‌هایی را برای آموزش بورس تهیه می‌کنند که این خدمت ممکن است به صورت رایگان یا غیر رایگان باشد.
بازارگردانی
بازارگردانی یا کمک به ایجاد تعادل در بازار هنگام نوسانات، از وظایف کارگزاری است. کارگزاری موظف است با کمک به تنظیم بازار و ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، از نوسانات شدید قیمتی جلوگیری کند.
انتخاب بهترین کارگزاری بورس
برای این که بتوانید بهترین کارگزاری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید، باید به رتبه و سرعت انجام سفارشات توسط آن کارگزاری دقت کنید. یکی دیگر از مواردی که هنگام انتخاب کارگزاری باید به ان توجه کنید، عدم قطعی سامانه آنلاین و نحوه پاسخ‌گویی و پشتیبانی آن‌ها است.
در صورتی که می‌خواهید کارگزار خود را تغییر دهید، می‌توانید از طریق تغییر کارگزار ناظر، سهام خریداری شده را به کارگزار دیگری انتقال داد.
_1714309500.jpg)
ثبت نام در کارگزاری
برای این که بتوانید در یک کارگزاری ثبت‌نام کنید باید ابتدا وارد سایت سجام شده و ثبت‌نام خود را در آن سایت تکمیل کنید. پس از آن می‌توانید یکی از کارگزاری‌ها را انتخاب کرده و ثبت‌نام خود را انجام دهید. البته توجه داشته باشید که ثبت‌نام برخی از کارگزاری‌ها همزمان با ثبت‌نام در سامانه سجام است. علاوه بر این می‌توانید به شعب حضوری هر کارگزاری برای ثبت‌نام مراجعه کنید.
سخن آخر
کارگزاری بورس یکی از اجزا جدانشدنی فعالیت بورسی است. هر فرد برای این که وارد بازار بورس شود و شروع به معامله کند، باید یک کارگزاری را انتخاب کرده و از طریق آن معاملات خود را سازماندهی کند. انجام معامله یا خرید و فروش سهام بدون واسطه‌گری کارگزاری ناممکن است. به دلیل اهمیت این موضوع در این مقاله به بررسی موضوع کارگزاری بورس، تاریخچه و خدمات آن پرداختیم و راجع به انتخاب بهترین کارگزاری هم نکاتی ارائه کردیم. در صورتی که در خصوص هر کدام از موضوعات مطرح شده سوالی داشتید، می‌توانید از بخش نظرات همین پست با کارشناسان بیتکورس در ارتباط باشید.