در این مقاله، می‌خواهیم راجع‌به یکی از معروف‌ترین بلاک‌چین‌ها و رمزارزها در دنیای کریپتوکارنسی صحبت کنیم؛ به‌طور مشخص، می‌خواهیم ببینیم کاردانو چیست و چطور تا این حد نگاه‌ها را به خود معطوف کرده است؟
بیشتر از 2 میلیون رمزارز وجود دارند و تصاحب یکی از 10 جایگاه برتر بین این همه پروژه، ارزش و اعتبار بالای رمزارزها را نشان می‌دهد. Cardano در دستیابی به این مهم موفق بوده و حالا، چند سالی می‌شود که در آن بالاهای جدول جا خوش کرده است.
در مقاله‌ای که پیش رو دارید، هرآنچه لازم است راجع‌به این بلاک‌چین و رمزارز اصلی آن، یعنی ADA بدانید را خدمتتان ارائه می‌کنیم.
اگر موافق باشید، اول از همه تعریفی بر چیستی کاردانو ارائه کنیم.
کاردانو (Cardano) چیست؟
در وهلۀ اول، کاردانو یک بلاک‌چین است؛ اگر مفهوم بلاک‌چین را بلد نباشید، خواندن ادامۀ این مقاله فایدۀ زیادی برایتان نخواهد داشت؛ پس پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقالۀ "بلاک چین چیست و چطور کار می‌کند" را بخوانید و بعد دنبال شناخت بیشتر کاردانو باشید.
به‌طور کلی و خیلی خلاصه، بلاک‌چین تکنولوژی‌ای است که موجودیت رمزارزها را ممکن می‌کند! یعنی اگر بلاک‌چین ایجاد نمی‌شد، رمزارزی هم در کار نبود.
همان‌طور که احتمالاً خودتان می‌دانید، اولین رمزارز تاریخ بیتکوین بود و ساتوشی ناکاموتو نخستین فرد (شاید هم مجموعه) بود که رویای پول دیجیتال را تحقق بخشید؛ ولی خب بیتکوین و بلاک‌چین آن در روزهای اولیه، فقط محدود به انجام تراکنش‌های مالی بودند و هیچ کاربرد دیگری نداشتند.
منتهی، بلاک‌چین پتانسیل‌های بسیار بیشتری داشت و ویتالیک بوترین، با خلق بلاک‌چین اتریوم، نشان داد که این تکنولوژی می‌تواند چه آورده‌هایی داشته باشد. اتریوم انقلاب بزرگی در دنیای کریپتوکارنسی بود و همچنان هم بعد از بیتکوین، بیشترین ارزش بازار را بین همۀ رمزارزها دارد؛ اما خب مخلوق ویتالیک ایرادات و محدودیت‌هایی هم داشت و دارد! ایردات و محدودیت‌هایی که باعث شدند کلی پروژۀ دیگر عرضه شوند و هرکدام به‌نحوی سعی کنند آن‌ها را از بین ببرند.
کاردانو هم یکی از همین پروژه‌ها بود؛ یکی از بهترین‌های آن‌ها که طی گذر زمان ثابت کرد واقعاً حرف‌هایی برای گفتن دارد. جالب است بدانید که مؤسس کاردانو، یکی از هم‌موسسان اتریوم هم بود؛ او کسی نیست جز Charles Hoskinson که نامی سرشناس در جامعۀ کریپتوکارنسی به حساب می‌آید.
او که خیلی خوب اتریوم را می‌شناخت و از تمام محدودیت‌های آن آگاه بود، تصمیم گرفت یک بلاک‌چین منعطف‌تر، پایدارتر و البته مقیاس‌پذیرتر بسازد و خروجی نهایی این تصمیم، همین کاردانو است که داریم راجع‌به آن صحبت می‌کنیم.
کاردانو هم مثل اتریوم توانایی میزبانی و پذیرش قراردادهای هوشمند را دارد؛ یعنی می‌توان انواع برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) را روی آن ساخت و بالا آورد؛ از برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) گرفته تا بازی‌های کریپتویی و حتی رمزارزهای جدید!
حالا که می‌دانید کاردانو چیست، باید با ADA هم آشنا شوید.
ADA چیست؟
هر بلاک‌چینی یک Coin اصلی دارد که به‌عنوان رمزارز بومی آن بلاک‌چین شناخته می‌شود. مثلاً رمزارز اصلی (بومی) اتریوم، ETH نام دارد و از آن برای پرداخت کارمزدهای این شبکه استفاده می‌شود؛ یا بلاک‌چین Binance Smart Chain که متعلق به صرافی بایننس است، با رمزارز BNB کار می‌کند.
ADA نام Coin بومی و اصلی بلاک‌چین کاردانو است. اگر قرار باشد فعالیتی روی این شبکه صورت بگیرد، طبیعتاً باید کارمزدی هم ردوبدل شود؛ کارمزدها در قالب ADA به حساب شبکه واریز می‌شوند.
فلسفۀ نام‌گذاری این رمزارز هم جالب است. ADA از نام خانم Ada Lovelace، ریاضی‌دان قرن 19 میلادی می‌آید. فردی که به‌عنوان اولین برنامه‌نویس کامپیوتر تاریخ شناخته می‌شود!
مثل همۀ انواع رمزارزها، می‌توان از ADA برای سرمایه‌گذاری استفاده کرد؛ منتهی باید توجه داشته باشید که این رمزارز هم مثل همۀ انواع دیگر، با نوسانات قیمتی مواجه می‌شود و همان‌طور که می‌تواند بسیار سودآور باشد، امکان متضرر شدن از سرمایه‌گذاری روی آن هم وجود دارد.
هرکسی که این رمزارز را در اختیار داشته باشد، سهمی در شبکۀ کاردانو دارد و به‌نحوی، در فعالیت‌های آن شریک می‌شود.
اگر موافق باشید، در بخش بعدی طرز کار این بلاک‌چین مشهور را یاد بگیریم.
کاردانو چطور کار می‌کند؟
در روزهای اولیۀ پیدایش دنیای کریپتوکارنسی، بیتکوین و اغلب بلاک‌چین‌هایی که در آن زمان مطرح شده بودند، با مکانیزم اجماع Proof of Work یا PoW کار می‌کردند؛ یعنی برای تأیید هر تراکنش و افزودن بلاک جدید به بلاک‌چین، کامپیوترهای شبکه باید مسائل پیچیدۀ ریاضی را حل می‌کردند. به این کامپیوترها، اصطلاحاً ماینر می‌گویند و آن‌ها درازای حل مسائل و تأیید تراکنش‌ها، مقداری از رمزارز اصلی همان شبکه را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند.
خب این رویکرد مشکلات بزرگی دارد؛ مثلاً اینکه زمان‌بر است (یعنی تأیید هر تراکنش نسبتاً مدت‌زمان زیادی طول می‌کشد) و البته انرژی بسیار زیادی نیاز دارد و به همین خاطر، آسیب‌های سنگینی به محیط زیست وارد می‌کند.
کاردانو اما سراغ راهکار دیگری رفته است و از مکانیزم اجماع Proof of Stake یا PoS برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کند! آن هم شکل منحصربه‌فردی از این مکانیزم اجماع که با عنوان Ouroboros شناخته می‌شود. در نتیجۀ این رویکرد، بلاک‌چینی که راجع‌به آن صحبت می‌کنیم، سازگاری خیلی بیشتری با سیارۀ عزیزمان دارد.
در مکانیزم اجماع PoS، تأییدکننده‌ها (Validators) جای ماینرها را می‌گیرند. این افراد رمزارز ADA را در استخرهایی که مخصوص این کار ساخته شده‌اند، استیک می‌کنند (یعنی آن‌ها را در فضایی مشخص‌شده قفل می‌کنند) و همین کار، ملزومات تأیید درستی تراکنش‌ها و افزودن بلاک جدید را فراهم می‌کند. Validatorها هم به‌ازای مقدار رمزارزی که وارد استخر کرده‌اند، پاداش دریافت خواهند کرد!
پس به‌طور کلی، کاردانو یک بلاک‌چین مشابه اتریوم است و اکثر قابلیت‌های آن را دارد؛ قابلیت‌هایی مثل امکان میزبانی از برنامه‌های غیرمتمرکز. ADA، نام رمزارز بومی و اصلی این بلاک‌چین است و از آن به‌عنوان سوخت فعالیت‌های شبکه استفاده می‌شود.
ضمناً، فرایند تأیید تراکنش‌ها و اطمینان از درستی آن‌ها، با مکانیزم Proof of Stake پیش می‌رود که گفتیم در مقایسه با مکانیزم قدیمی‌تر، یعنی Proof of Work، بسیار سریع‌تر است و آسیب خیلی کمتری به محیط زیست وارد می‌کند. به‌دنبال استفاده از این مکانیزم اجماع، استخرهای استیکینگ (Staking Pool) را داریم که هرکس می‌تواند رمزارزهای ADA خود را در آن‌ها قفل کند و در سرپا نگه داشتن شبکه شریک شود. در عوض این کار، پاداشی به فرد تعلق خواهد گرفت.
نکته: هرکس می‌تواند استخر بسازد و از دیگران دعوت کند رمزارزهای خود را در آن استیک کنند؛ ولی خب انجام این کار پیچیدگی‌های فنی زیادی دارد و کار هرکسی نیست.
این هم از چگونگی کارکرد کاردانو؛ بیایید جلوتر برویم و ببینیم از بلاکچنی چه مزایا و معایبی دارد.
بلاک‌چین کاردانو چه نقاط ضعف و قوتی دارد؟
برخی اغراق می‌کنند و می‌گویند کاردانو سراسر خوبی است! ولی خب راستش را بخواهید، این‌طور نیست. مثل هر چیز دیگری، کاردانو هم در کنار تمام مزایایش، ایراداتی هم دارد.
در این بخش، با نگاهی منصفانه نقاط قوت و ضعف این بلاک‌چین را بررسی می‌کنیم. اجازه دهید اول نگاهی به مزایا داشته باشیم و بعد سراغ معایب برویم.
مزایای کاردانو
مواردی که در ادامه می‌خوانید، شاخص‌ترین نقاط قوت کاردانو هستند:
- سازگاری خوب با محیط زیست: آلوده شدن کرۀ زمین و محیطی که در آن زندگی می‌کنیم، یک کابوس ترسناک است که متأسفانه خیلی‌ها به آن اهمیت نمی‌دهند؛ ولی خوشبختانه سازندگان کاردانو دغدغۀ محیط زیست را دارند و به همین خاطر، شبکه‌ای ساخته‌اند که سازگاری خیلی خوبی با آن دارد. در مصاحبه‌ای با رسانۀ Forbes که در سال 2021 انجام شد، Hoskinson ادعا کرد کاردانو 1.61 میلیون با بیشتر از بیتکوین با محیط زیست سازگار است و انرژی را به شکل بسیار بهینه‌تری مصرف می‌کند!
- مقیاس‌پذیری قابل قبول: طراحی شبکۀ کاردانو طوری است که مقیاس‌پذیری خیلی خوبی را از خود نشان می‌دهد؛ یعنی می‌تواند تعداد بسیار زیادی از تراکنش‌ها را در هر ثانیه مدیریت و تکمیل کند. اگر قرار باشد بلاک‌چینی مورد استفادۀ اکثریت قرار بگیرد، برخورداری از چنین خصوصیتی بسیار مهم است.
- پردازش سریع تراکنش‌ها: وقتی کاردانو را با بیتکوین و اتریوم، پیشتازان بی‌رقیب دنیای کریپتوکارنسی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم سرعت این بلاک‌چین به‌طرز محسوسی بالاتر است. کاردانو می‌تواند بیشتر از 250 تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند؛ این عدد برای بیتکوین 4.6 است! به همین دلیل است که این شبکه مقیاس‌پذیری خیلی خوبی دارد.
- ایمنی خیلی بالا: زمانی که کاردانو در دست ساخت بود، تأمین امنیت در بالاترین حد ممکن، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های برنامه‌نویس‌های سازندۀ آن بود و الحق که آن‌ها خیلی خوب توانستند خیال کاربران را از ایمنی بالای شبکه راحت کنند. کاردانو با زبان برنامه‌نویسی Haksell نوشته شده است که به قابل اطمینان بودن شهرت دارد.
- توسعۀ با دقت و اصولی شبکه: شبکۀ کاردانو با سازوکاری تحت عنوان Peer-reviewed پیش می‌رود؛ به زبان ساده، یعنی تمام اقداماتی که قرار است انجام بگیرند، با آکادمی‌ها و متخصص‌های مربوطه در میان گذاشته می‌شوند و براساس نظرات حرفه‌ای‌ها، حرکت بلاک‌چین جهت‌دهی می‌شود.
- سازگاری و مطابقت با انواع قانون‌گذاری‌ها: تیم کاردانو برنامه دارد با قانون‌گذاری‌های مختلف در سراسر جهان هماهنگ شود. این رویکرد برای سرمایه‌گذاران سازمانی بسیار جذاب است. (ولی متاسفانه برای ما ایرانی‌ها که مطابق بیشتر قوانین حق دسترسی به بازارهای مالی را نداریم، این مورد یک ایراد بزرگ محسوب می‌شود!)
حالا بیایید ببینیم ایرادات این شبکۀ شناخته‌شده چه چیزهایی هستند.
معایب کاردانو
در حال حاضر که این مقاله را می‌نویسیم، Toncoin، بلاک‌چین تلگرام، کاردانو را پشت سر گذاشته و با تصاحب جایگاه نهم در جدول برترین رمزارزها از نظر ارزش بازار، کاردانو را به جایگاه دهم فرستاده است؛ پس با اینکه تا چند سال پیش به نظر می‌رسید کاردانو تک راهکار فوق‌العاده برای برطرف کردن مشکلات اتریوم است، حالا دیگر اوضاع مثل سابق نیست!
- وجود رقبای قدر قدرت: جدا از Ton که چند خط بالاتر به آن پرداختیم و گفتیم به‌تازگی کاردانو را پشت سر گذاشته است، خود اتریوم هم قافیه را به کاردانو نباخته است و همچنان با اختلاف بالاتر از آن قرار دارد. سابقۀ طولانی‌تر و البته تعداد بیشتر برنامه‌نویس‌هایی که روی این بلاک‌چین فعالیت دارند، کار را برای کاردانو سخت کرده است. ضمن اینکه یکی مهم‌ترین تغییرات آپگرید اتریوم 2.0، تغییر مکانیزم اجماع از PoW به PoS است! یعنی بزرگ‌ترین مزیت کاردانو نسبت‌به اتریوم دیگر خیلی چشمگیر نیست!
- حرکت بسیار کند و خسته‌کننده: گفتیم که تمام اقداماتی که قرار است روی شبکۀ کاردانو صورت بگیرند، مورد بررسی مختصصان قرار می‌گیرند و بعد اجرایی می‌شوند؛ این رویکرد که گفتیم می‌تواند یکی از مزایای شبکه باشد، باعث می‌شود توسعۀ کاردانو بسیار آهسته پیش برود و در دنیای پرسرعتی مثل کریپتوکارنسی، آهسته بودن به مذاق کاربران خوش نمی‌آید!
- جامعۀ کوچک‌تر در مقابل رقبای دیگر: پیشرفت آهسته، سازوکار Peer-reviewed و البته استفاده از زبان‌برنامه‌نویسی Haksell (که یادگیری آن نسبتاً دوشوار است)، باعث شده‌اند در مقایسه با رقبایی مثل اتریوم و سولانا، برنامه‌نویس‌های کمتری جذب شبکۀ کاردانو شوند؛ نتیجتاً، تعداد برنامه‌های غیرمتمرکزی که روی این بلاک‌چین بنا شده‌اند، در مقایسه با دیگر شبکه‌ها، به مقدار قابل توجهی کمتر است.
این هم از مزایا و معایب کاردانو. با در نظر گرفتن این موارد، پیش‌بینی آیندۀ کاردانو راحت‌تر خواهد بود.
در آینده وضعیت کاردانو چگونه خواهد بود؟
درحال‌‌حاضر که این مقاله را می‌نویسیم، چند وقتی می‌شود که بازار رمزارزها روندی صعودی به خود گرفته است؛ منتهی در مقایسه با باقی رمزارزهای بزرگ، ADA نتوانسته رشد قابل توجهی داشته باشد (حداقل تا این لحظه)؛ اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، احتمال فروش گستردۀ این رمزارز توسط دارندگان آن وجود دارد و این اتفاق خوبی برای کاردانو محسوب نمی‌شود.
ولی خب، پیش‌بینی آینده با قطعیت امکان‌پذیر نیست! شاید اتفاقی بیفتد و همه‌چیز تغییر کند. اگر تیم سازندۀ این بلاک‌چین بتواند برنامه‌نویس‌ها و کاربران بیشتری را جذب کند، ورق بازی برمی‌گردد و توجه‌ها بیشتر از قبل به این شبکه جلب می‌شوند.
ضمناً، هرچه جلوتر می‌رویم، مسئلۀ محیط زیست به دغدغۀ مهم‌تری تبدیل می‌شود و (احتمالاً!) ماهیت کاردانو باعث می‌شود سرمایه‌گذاران بیشتری به خرید ADA و استفاده از این بلاک‌چین کم‌مصرف متمایل شوند.
خوشبختانه یا متاسفانه، بازار رمزارزها به سمتی می‌رود که به نظر می‌رسد شاهد قانون‌گذاری‌های بیشتری پیرامون آن خواهیم بود؛ رویکرد کاردانو که گفتیم می‌خواهد با این قانون‌گذاری‌ها تطابق پیدا کند، کمک می‌کند تا سرمایه‌گذارهای بزرگ و سازمانی، به آن نگاهی ویژه داشته باشند.
در کنار همۀ این‌ها، نباید از چالش‌های پیش روی این شبکه غافل شویم. رقبایی که گفتیم با نهایت توان وارد گود شده‌اند و حداقل تا لحظۀ کنونی، بسیاری از آن‌ها بهتر از کاردانو عمل کرده‌اند؛ به‌علاوه، پیشرفت آهستۀ این شبکه یک چاقوی دولبه است که هم می‌تواند برای آن مشکل‌ساز شود و هم در شرایطی خاص، می‌تواند یک وجه تمایز مفید به حساب بیاید.
همچنین، فراموش نکنید که کلاً بازار کریپتوکارنسی نوپا است و به همین دلیل، همۀ دارایی‌های مربوط به آن، حتی بیتکوین که سردمدار محسوب می‌شود، در معرض نوسانات قیمتی شدید قرار دارند! ADA هم از این قاعده مستثنی نیست و شاید با سقوط بازار، قیمت آن خیلی پایین‌تر بیاید؛ البته که روی دیگر ماجرا را هم داریم؛ یعنی ممکن است بر اثر اتفاقاتی پیش‌بینی‌نشده، قیمت سر به فلک بکشد و سرمایۀ دارندگان این رمزارز چند برابر شود!
باز هم تأکید می‌کنیم این پیش‌بینی‌ها قطعیت ندارند و ممکن است هر اتفاقی بیفتد؛ باید منتظر بمانیم تا ببینیم چه پیش می‌آید.
وقت جمع‌بندی است و می‌خواهیم این کار را با پاسخ به یک سؤال مهم انجام دهیم. پاسخی که احتمالاً از ابتدای مقاله منتظر آن بودید.
آیا سرمایه‌گذاری در کاردانو کار عاقلانه‌ای است یا نه؟
نه می‌توانیم و نه می‌خواهیم به شما پیشنهاد مالی ارائه کنیم؛ حتماً خودتان باید تحقیقات کاملی انجام دهید و براساس اطلاعاتی که به دست می‌آورید، بهترین تصمیم را برای سرمایه‌ای که در اختیار دارید بگیرید.
ولی یک سری قطعیت‌ها وجود دارند که خوب است آن‌ها را بدانید. اول از همه اینکه سرمایه‌گذاری روی این شبکه و رمزارز اصلی آن، یعنی ADA، فقط به‌درد افرادی می‌خورد که صبر زیادی دارند؛ در حد ایوب پیامبر! چون همان‌طور که گفتیم، سرعت توسعۀ این شبکه بسیار کند است.
به‌طور کلی، کاردانو پتانسیل خیلی زیادی دارد. گفتیم که این شبکه می‌تواند از انواع برنامه‌های غیرمتمرکز میزبانی کند؛ به‌علاوه، همکاری با شرکای نامدار، باعث می‌شوند خیال سرمایه‌گذار راحت‌تر هم بشود.
در نهایت، اگر دنبال فرصت‌هایی هستید که در مدت‌زمانی کوتاه بتوانید سرمایۀ خود را چند ده برابر کنید، سراغ کاردانو نروید؛ ولی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، می‌توان گفت با اطلاعات و وضعیت فعلی این بلاک‌چین، دارایی‌های مرتبط با آن و به‌طور مشخص ADA، گزینه‌های خوبی محسوب می‌شوند.
امیداوریم بعد از خواندن این مقاله، پاسخ تمام سؤالات خود در رابطه با کاردانو را گرفته باشید.