آشنایی با اتریوم یک ضرورت است! مخصوصاً اگر می‌خواهید در دنیای کریپتوکارنسی یا همان رمزارزها فعال باشید، باید خیلی خوب بدانید اتریوم چیست؛ چون این رمزارز نقش بسیار پررنگی در جای‌جای این بازار دارد.
هدف از نوشتن این مقاله، بررسی کامل بلاکچین اتریوم و رمزارز اصلی آن، یعنی ETH است. راجع‌به هرآنچه که باید بدانید صحبت می‌کنیم تا بعد از خواندن این بلاگ‌پست، اطلاعات کامل و مفصلی از این نام بزرگ در دنیای رمزارزها به دست آورید.
قاعدتاً اول باید تعریفی ارائه کنیم و پاسخ سؤال اتریوم چیست را بدهیم؛ پس بیایید شروع کنیم.
اتریوم چیست و چرا تا این حد معروف شده است؟
وقتی نام اتریوم مطرح می‌شود، ناخودآگاه ذهن افراد سمت رمزارزی می‌رود که در شهرت و اعتبار، دست کمی از بیتکوین ندارد! البته که کاملاً درست است؛ اتریوم نام یک Cryptocurrency مشهور است که طی چندین سال گذشته، همگان اعتبارش را با پوست‌واستخوان باور کرده‌اند.
ولی راستش را بخواهید، اتریوم چیزی فراتر از یک رمزارز معمولی است!
در اولین و مهم‌ترین مرحله، اتریوم یک بلاکچین است. بلاک‌چینی که دانه‌های نسل سوم اینترنت یا Web 3.0 را در ذهن انسان‌ها کاشت؛ چون واقعاً انقلابی بود و قابلیت‌های خاص و منحصربه‌فردی را معرفی کرد.
اگر معنای بلاک چین را نمی‌دانید، توصیه می‌کنیم همینجا خواندن را متوقف کنید! اول مقالۀ بلاک چین چیست و چطور کار می‌کند را بخوانید و بعد برگردید سراغ این بلاگ‌پست. البته اگر می‌خواهید خیلی خوب همه‌چیز را دربارۀ اتریوم یاد بگیرید!
پس در اصل، اتریوم یک بلاکچین است که از هزاران رمزارز (شامل خود اتریوم) به‌اضافۀ صدها اپلیکیشن و بازی دیگر میزبانی می‌کند.
ولی خب اصلی‌ترین وجهۀ اتریوم، همان رمزارز معروف است که بعد از بیتکوین، بزرگ‌ترین رمزارز بازار کریپتوکارنسی، از نظر ارزش بازار محسوب می‌شود. دلیل اصلی معروفیت خیلی زیاد اتریوم همین موضوع است؛ چون میلیون‌ها رمزارز وجود دارند و در اختیار داشتن رتبۀ دوم، دستاورد خیلی بزرگی به حساب می‌آید.
_1713102663.jpg)
البته همان‌طور که گفتیم، این بلاکچین علاوه‌بر ETH که رمزارز اصلی آن است، از کلی رمزارز دیگر هم میزبانی می‌کند؛ چون ماهیت اتریوم اوپن‌سورس است، هرکس می‌تواند رمزارز، اپلیکیشن، بازی، NFT و... مد نظر خودش را روی آن بسازد.
خالقان این شبکه، ادامه‌دهندۀ راه بیتکوین بودند و تحقق دنیای غیرمتمرکز را چندین مرحله جلوتر بردند. یادآور می‌شویم که بسیاری از ویژگی‌های امروزی دنیای کریپتوکارنسی که رویای رسیدن به نسل سوم اینترنت را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کنند، به‌لطف این بلاکچین وجود دارند.
جلوتر مفصل دربارۀ این انقلاب‌ها صحبت می‌کنیم و می‌فهمیم هرکدام به چه دردی می‌خورند؛ ولی قبل از آن، بیایید تاریخچۀ پیدایش این شبکه و رمزارز محبوبش را بررسی کنیم.
نگاهی به تاریخچۀ اتریوم
با وجود اینکه اکنون اتریوم از نظر ارزش بازار دومین رمزارز است، این رمزارز و بلاکچین سال‌ها بعد از عرضۀ موفق بیتکوین وارد گود شدند و سر زبان‌ها افتادند.
در حالی که پروژه‌هایی مثل Litecoin آن‌طور که باید موفق نشده بودند، برنامه‌نویس جوانی که ویتالیک بوترین نام داشت و اصالتاً اهل روسیه بود، تصمیم گرفت پا را فراتر بگذارد و پروژه‌ای بسازد که تقلیدکنندۀ صرف بیتکوین نباشد!
بنابراین، در سال 2013، ویتالیک داستان ما ایدۀ ساخت یک بلاکچین انقلابی که کاربردهایش بسیار بیشتر از تراکنش‌های مالی بودند را در قالب یک وایت‌پیپیر آماده کرد و آن را در اختیار نزدیکانش قرار داد تا نظر آن‌ها را جویا شود.
دوستان ویتالیک با او همراه شدند و یک سال بعد، یعنی سال 2014 میلادی، آن‌ها تصمیم به اجرایی کردن ایدۀ آقای بوترین گرفتند. ولی خب ساخت چنین شبکۀ غیرمتمرکزی که تا قبل از آن نمونه نداشت، به پول خیلی زیادی نیاز داشت.
در نتیجه، این گروه که خدمت بزرگی به بشریت کردند، تصمیم گرفتند رمزارز اصلی این شبکه، یعنی همان اتریوم (یا بهتر است بگوییم اتر) را پیش‌فروش کنند؛ خلاصه که آن‌ها توانستند مبلغی معادل 18 میلیون و 439 هزار و 86 دلار در قالب اتر سرمایه جذب کنند. پولی که برای خلق این شبکۀ حیرت‌انگیز استفاده شد.
هم‌زمان با جذب سرمایه، گروه خالق اتریوم به رهبری ویتالیک، بنیاد اتریوم را در سوییس تأسیس کردند تا به‌شکلی کارآمدتر بتوانند از شبکه نگهداری کنند و آن را توسعه دهند.
نکته: مدتی بعد، ویتالیک بوترین طی بیانیه‌ای اعلام کرد که بنیاد اتریوم غیرانتفاعی است و قرار نیست سودی به حساب سهامداران واریز کند؛ به‌دنبال این اعلامیه، تعدادی از بنیانگذاران اولیه گروه را ترک کردند.
بالاخره در سال 2015 بود که اتریوم به‌صورت رسمی عرضه شد و بلاکچین انقلابی آن، شبکه‌ای که رقم‌زنندۀ تحولات بزرگ بود، به دنیا آمد.
در روزها و سال‌های اولیۀ فعالیت، بنیانگذاران نهایت تلاششان را برای رفع مشکلات و ایرداها به کار گرفتند و با ارائۀ راهکارها و قابلیت‌های جدید مثل قراردادهای هوشمند، توانستند توجه اکثریت را به سمت رمزارز و بلاک‌چینی که ساخته بودند جلب کنند.
به‌هرحال، شرایط طوری پیش رفت که حالا رمزارز اصلی این شبکه را در جایگاه دوم باارزش‌ترین کریپتوکارنسی‌ها می‌بینیم؛ همچنین، بلاکچین اتریوم که پیشگام تحولات بسیاری بود، حالا میزبان اپلیکیشن‌ها، توکن‌ها، بازی‌ها و NFTهای بسیاری است.
تحولات ادامه دارند؛ بوترین و تیمش، در کنار میلیون‌ها برنامه‌نویسی که به‌صورت مستقل روی شبکۀ اتریوم فعالیت دارند، دائماً تلاش می‌کنند مشکلات را از بین ببرند و این بلاکچین را به گزینه‌ای عالی برای کاربردهای مختلف تبدیل کنند. اتریوم 2.0 یکی از این پروژه‌ها است و در ادامه راجع‌به آن صحبت می‌کنیم.
ویتالیک بوترین را در عکس زیر می‌بینید:
_1713102695.jpg)
بازی وارکرفت، ایدۀ ساخت اتریوم را در ذهن ویتالیک شکل داد!
بازی وارکرفت را می‌شناسید؟ شاید یکی از اطرافیانتان جزو دیوانگان این بازی باشد؛ شاید هم خودتان زمانی با ذوق‌وشوق برای آن وقت می‌گذاشتید.
خالق اتریوم هم جزو عاشقان این بازی بود و یک اتفاق ناگوار در آن باعث شد به فکر خلق شبکه‌ای غیرمتمرکز بیفتد.
یک روز صبح، آقای بوترین از خواب بیدار و وارد بازی شد؛ در کمال تعجب، ویتالیک دید که کاراکتر محبوبش در بازی، توسط Blizzard، شرکت سازندۀ بازی تضعیف شده است؛ یعنی دیگر توانایی و قدرت گذشته را ندارد!
به گفتۀ خود او، گریه امانش را برید و با چشمانی اشکبار به خواب رفت! همان موقع بود که دریافت سرویس‌های متمرکز، چه هیولاهای ترسناکی هستند و می‌توانند چه مشکلات و دردسرهای بزرگی را ایجاد کنند.
اتفاقی که از نظر خیلی‌ها ارزش فکر کردن را هم ندارد، برای یک گیمر توانا و بااستعداد آنقدر تلخ بود که او را واداشت اتریوم را خلق کند! مثل داستان‌ها می‌ماند؛ باورنکردنی و عجیب؛ ولی حقیقت دارد.
حالا بیایید نگاهی دقیق داشته باشیم به نحوۀ عملکرد این بلاکچین و بفهمیم این شبکۀ خاص بر چه بنایی استوار است.
شبکۀ اتریوم چگونه کار می‌کند؟
تا اینجا فهمیدیم اتریوم چیست، چرا تا این حد محبوب و معروف است و البته که با تاریخچه و خالق آن هم آشنا شدیم.
در این قسمت می‌خواهیم ببینیم این بلاکچین چطور کار می‌کند. در واقع، شبکۀ اتریوم از 3 جز اصلی تشکیل شده است که عمکلرد آن را ممکن می‌کنند.
بلاکچین اتریوم
ستون فقرات و زیربنای تمام موجودیت اتریوم، بلاکچین آن است. بالاتر به مقاله‌ای راجع‌به بلاکچین لینک دادیم که باز هم تأکید می‌کنیم آن را بخوانید تا خیلی خوب با این مفهوم و کاربردهایش آشنا شوید.
تمام تراکنش‌های اتریوم و هر توکن مرتبط با آن، روی این بلاکچین ثبت می‌شوند؛ همچنین، مسئولیت نگهداری از انواع قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز این شبکه هم روی دوش بلاکچین است.
نودها (Nodes)
اتریوم برخلاف برخی رقبایش مثل بایننس، به معنای واقعی کلمه غیرمتمرکز است. مجموعه‌ای از کامپیوترها در نقاط مختلف دنیا قرار دارند که موجودیت این شبکه را ممکن می‌کنند و به آن‌ها نود (Node) می‌گویند.
به بیان ساده‌تر، نودها قدرت پردازشی لازم برای رسیدگی به تراکنش‌ها را برای بلاکچین اتریوم فراهم می‌کنند؛ یعنی به‌جای اینکه توان پردازشی لازم از جانب یک سرور تأمین شود، مجموعه‌ای پراکنده از کامپیوترها این وظیفۀ خطیر را بر عهده می‌گیرند و این یعنی غیرمتمرکز بودن!
این نودها نرم‌افزاری که برای ارتباط با بلاکچین لازم است را اجرا می‌کنند و در کنار آن، بار انجام برخی نقش‌های مهم را هم بر دوش می‌کشند. وظایفی مثل ذخیره‌سازی تاریخچه‌ای کامل از تمام تراکنش‌های تاریخ شبکه و تأیید تراکنش‌ها و بلاک‌های جدیدی که به بلاکچین اضافه می‌شوند.
نودها در انحصار گروه خاصی نیستند و هرکس که کامپیوتری با توان پردازشی و البته اینترنت پایداری داشته باشد، می‌تواند به جمع نودها بپیوندد و به‌خاطر سرپا نگه داشتن این شبکۀ بزرگ پاداش بگیرد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایران در بین 10 کشوری است که بیشترین تعداد نودهای اتریوم در آن قرار دارند!
هرچقدر تعداد نودها بیشتر باشد، امکان تسلط بر 51 درصد از آن‌ها و دستکاری تاریخچۀ تراکنش‌ها هم کمتر می‌شود؛ این‌طور بگوییم که با افزایش تعداد نودها، این شبکه ایمن و ایمن‌تر می‌شود!
عمیق‌تر شدن در مبحث نودها ما را از موضوع اصلی این بخش و به‌طور کلی مقاله دور می‌کند، پس اجازه دهید به همینقدر اطلاعات بسنده کنیم و سراغ سومین جزء تشکیل‌دهندۀ شبکۀ اتریوم برویم.
ماشین مجازی اتریوم (EVM)
پرداختن دقیق به نحوۀ عمکرد ماشین مجازی اتریوم، متن را فنی و پیچیده می‌کند و شاید بسیاری از خوانندگان در درک برخی مفاهیم با مشکل مواجه شوند.
پس اجازه دهید اشارۀ مختصری به آن داشته باشیم و با زبانی ساده بگوییم EVM چه کاربرد و فایده‌ای دارد.
این ماشین، برای اجرای درست قراردادهای هوشمند که در ادامه راجع‌به آن‌ها صحبت می‌کنیم، ساخته شده و به شبکۀ اتریوم اضافه شده است.
در واقع EVM بالای بلاکچین قرار می‌گیرد و اطمینان حاصل می‌کند که تمام قراردادها، دقیقاً مطابق مفادی که در کدهای آن‌ها تعیین‌شده اجرا می‌شوند. تمام نودها، EVM را که در واقع یک برنامه است اجرا می‌کنند تا قراردادهای هوشمند بدون مشکل وظیفۀ خود را انجام دهند.
_1713102714.jpg)
قراردادهای هوشمند با زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف نوشته می‌شوند که از جملۀ معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به Solidity و Vyper اشاره کرد. EVM این زبان‌ها را به زبانی که برای بلاکچین قابل‌فهم است تبدیل می‌کند و به این ترتیب، از درستی اجرای آن‌ها مطمئن می‌شود.
بالاتر در قسمتی از مقاله، به‌جای اتریوم از عبارت اتر استفاده کردیم. اینکه اتر چیست و چه ربطی به اتریوم دارد، موضوعی است که در قسمت بعدی راجع‌به آن صحبت می‌کنیم.
اتر چیست و چه تفاوتی با اتریوم دارد؟
گفتیم اتریوم (Ethereum) نام یک بلاکچین معروف و بزرگ است که از قضا رمزارز آن هم بعد از بیتکوین، بیشترین ارزش بازار را در بین تمام دارایی‌های دنیای کریپتوکارنسی دارد. اکثر مردم (حداقل در ایران) فکر می‌کنند رمزارز این شبکه هم اتریوم نام دارد؛ درصورتی‌که این تصور غلط است!
آن رمزارزی که ما با نام اتریوم می‌شناسیم، در اصل اتر نام دارد و نماد اختصاری آن در بازار ETH است. کوین اصلی بلاکچین اتریوم که گفتیم جدا از تراکنش‌های مالی، کلی کاربرد دیگر هم دارد.
از اتر می‌توان برای جابه‌جایی سادۀ پول، به‌شکلی که همه می‌شناسیم استفاده کرد؛ علاوه‌بر این، با توجه به ماهیت شبکۀ اتریوم، این رمزارز برای به سرانجام رساندن تراکنش‌های پیچیده‌تر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلاً تبادل رمزارزها با یکدیگر، وام گرفتن یا حتی خرید NFTها که به‌عنوان آثار هنری دیجیتال شناخته می‌شوند. (NFT هم فراتر از اثر هنری است و در ادامه راجع‌به آن هم بیشتر صحبت می‌کنیم)
به‌هرحال، ما هم به این باور غلط احترام می‌گذاریم و در ادامه، به‌جای استفاده از عبارت اتر، برای اشاره به رمزارز این شبکۀ پیشرو، از همان اتریوم استفاده می‌کنیم.
ولی خب لازم بود دربارۀ مفهوم اتر هم صحبت کنیم تا اگر بعداً نام آن به گوشتان خورد، گیج نشوید و اطلاعات کافی راجع‌به آن را داشته باشید.
در ادامۀ ارائۀ اطلاعات تکمیلی، خوب است با اتریوم کلاسیک هم آشنا شوید. ولی قبل از آن، باید به یکی از بزرگ‌ترین هک‌های تاریخ کریپتوکارنسی که به روزی سیاه در تقویم اتریوم تبدیل شد بپردازیم.
لکۀ سیاه و ننگین تاریخ اتریوم
در سال 2016، شبکۀ اتریوم مورد حملۀ هکرها قرار گرفت و در نتیجۀ آن، 3.6 میلیون اتریوم (معادل 40 میلیون دلار در آن زمان) به سرقت رفت! دلیل اصلی موفقیت هکرها، وجود آسیب‌پذیری در اولین DAO تاریخ بود که روی شبکۀ اتریوم اجرا شده بود.
DAO مخفف Decentralized Autonomous Organization است. یک ساختار دیجیتالی که توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شود و تمام تصمیماتی که در آن گرفته می‌شوند، روی بلاکچین ثبت خواهند شد. با توجه به ذات غیرمتمرکز این نوع ساختارها، هیچ شخص یا ارگانی روی تمام تصمیمات کنترل کامل ندارد. در عوض، هر شخصی که تعداد معنی توکن حاکمیتی یا Governance Token داشته باشد، حق رأی دارد و همه به‌اندازۀ سهمشان در تمام فرایندها شریک هستند.
با وجود اینکه این ساختار اکنون بسیار کارآمد است و در جاهای مختلفی از آن استفاده می‌شود، اولین DAO تاریخ که روی اتریوم اجرا شد، عاقبت خوشی نداشت!
به‌دنبال ایراداتی که در قرارداد هوشمند آن DAO وجود داشتند، هکرها توانستند به آن نفوذ کنند و حملۀ سایبری را با موفقیت به اتمام برسانند.
این لکۀ ننگین روی پیشانی شبکۀ اتریوم خالکوبی شد و بعد از آن، جامعۀ اتریوم به دو دسته تبدیل شد و اتریوم کلاسک به وجود آمد.
اتریوم کلاسیک چیست و چه زمانی خلق شد؟
اتریوم کلاسیک که نماد اختصاری آن ETC است، بعد از هک DAO در سال 2016 خلق شد. در اصل، بعد از آن اتفاق ناگوار، یک هارد فورک (Hard Fork) روی بلاکچین اتریوم صورت گرفت و راه اتریومی که امروز می‌شناسیم (ETH) از اتریوم کلاسیک (ETC) جدا شد.
بعد از هک، اختلاف نظر بزرگی بین جامعۀ اتریوم به وجود آمد. آن‌ها بر سر روش واکنش به هک مخالفت داشتند. گروهی معتقد بودند که باید مانع هکرها شد و اجازه نداد که آن‌ها پول دزدیده‌شده را نقد کنند؛ ولی در طرف مقابل، گروهی قرار داشتند که روی تغییرناپذیری شبکه تأکید داشتند و می‌گفتند فارغ از فاجعه‌ای که رخ داده، باید روی شبکۀ اصلی باقی ماند.
اتریومی که امروز می‌شناسیم، بلاکچین فورک‌شده است که از شبکۀ اصلی جدا شد و بلاکچین اولیۀ اتریوم، حالا با عنوان اتریوم کلاسیک شناخته می‌شود.
با وجود اینکه شبکۀ ETC از اکثر قابلیت‌های ETH برخوردار است، ولی از نظر ارزش بازار، با ورژن جدیدتر، یعنی ETH قابل مقایسه نیست! در لحظۀ نگارش این مقاله، هر ETH بیشتر از 3400 دلار است و ETC تنها کمی بیشتر از 28 دلار ارزش دارد.
_1713102730.jpg)
اما چه قابلیت‌هایی؟ مگر اتریوم چه کرده است که تا اینجا چندبار گفتیم سازندگان آن به بشریت خدمت کردند، رویای تحقق وب 3 را به واقعیت نزدیک کردند و.... NFT و قرارداد هوشمند که گفتیم جلوتر راجع‌به آن‌ها صحبت می‌کنیم چه مفهومی دارند؟
پاسخ تمام این سؤالات را در بخش بعد دریافت خواهید کرد.
چه تغییرات بزرگی بعد از به وجود آمدن بلاکچین اتریوم رقم خوردند؟
بعد از عرضۀ بیتکوین، بشر فهمید که پول دیجیتال صرفاً یک خیال خام نبود؛ ولی ویتالیک بوترین رویاهای بزرگ‌تری در سر داشت. او فهمید که می‌توان از بلاکچین، یعنی زیرساختی که خلق رمزارزها را ممکن کرد، کاربردهای بسیار بیشتری از انجام تراکنش‌های ساده انتظار داشت.
در این بخش، راجع‌به چیزهایی صحبت می‌کنیم که با بلاکچین اتریوم معنا پیدا کردند.
به وجود آمدن قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)
در راستای غیرمتمرکز کردن همه‌چیز، نیاز به نوعی از قراردادها و تفاهم‌ها وجود داشت که بدون نیاز به هیچ واسطه و ارگانی اجرا شوند. قراردادهای هوشمند، راهکاری بودند که ویتالیک بوترین برای رفع این مشکل عرضه کرد.
یک قرارداد معمولی را در نظر بگیرید. مفاد تعیین می‌شوند، طرفین روی آن‌ها توافق می‌کنند و امضایی پای معامله زده می‌شود؛ ولی برای اینکه معامله شکل رسمی به خود بگیرد باید آن را در مراجع قانونی ثبت کرد؛ ضمن اینکه اجرای آن‌ها هم نیازمند افرادی است که متعهد باشند و دقیقاً همه‌چیز را مطابق متن قرارداد پیش ببرند.
قراردادهای هوشمند، تحولی بزرگ در این زمینه ایجاد کردند. Smart Contractها تکه کدهایی هستند که مفاد قرارداد در آن‌ها تعیین می‌شود و بعد از رعایت شدن شروط معین‌شده، به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند؛ بدون اینکه نیاز به دخالت هیچ شخصی وجود داشته باشد.
این کدها روی بلاکچین قرار می‌گیرند و به همین خاطر، امکان تغییر و دستکاری آن‌ها وجود ندارد؛ به‌علاوه، کاملاً شفاف هستند و همه می‌توانند سازوکار آن‌ها را زیرنظر داشته باشند.
کاهش هزینه، افزایش کارآمدی و بالا بردن اعتماد، از جملۀ مهم‌ترین مزایای این نوع قراردادها محسوب می‌شوند.
از این نوع قراردادها در جاهای بسیاری می‌توان استفاده کرد. مثلاً برای ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز.
امکان ساخت اپلیکیشن‌ها (DApps) و برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi)
تا قبل از اتریوم، تمام اپلکیشن‌های که می‌شناختیم کاملاً متمرکز بودند؛ یعنی شرکت سازنده، کنترل همه‌چیز را بر عهده داشت. از اطلاعات کاربران گرفته تا نحوۀ عملکرد برنامه؛ ولی به‌لطف قراردادهای هوشمند، حالا می‌توانیم روی بلاکچین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بسازیم که به آن‌ها DApps می‌گویند. این عبارت مخفف Decentralized Applications است.
برای مثال، بازی‌های Play-to-earn نوعی DApp به حساب می‌آیند. سازندگان این نوع بازی‌ها را روی بلاک‌چین‌ها بنا می‌کنند و همه‌چیز مطابق مفاد تعیین‌شده در قرارداد هوشمند بازی و کدهای آن اجرا می‌شود.
برنامه‌های مالی غیرمتمرکز یا DeFi که مخفف Decentralized Finance است هم به‌نوعی زیرشاخۀ اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به حساب می‌آیند. منظور اپلیکیشن‌های مالی‌ای است که روی بلاکچین بنا می‌شوند و در نتیجه، آن‌ها هم تحت نظارت و کنترل هیچ شخص یا ارگانی نیستند!
این نوع برنامه‌های مالی، به‌خاطر شفافیت بالا، دسترسی راحت و البته کارآمدی زیاد، جایگزین‌های خوب و مناسبی برای سرویس‌های مالی سنتی هستند که کم‌کم دورۀ آن‌ها به سر خواهد رسید. بهترین مثالی که می‌توانیم برای این نوع سرویس‌ها بزنیم، انواع صرافی‌های غیرمتمرکز هستند که به آن‌ها DEX می‌گویند.
به وجود آمدن NFTها
به احتمال زیاد عبارت NFT که مخفف Non-fungible Token است، به گوشتان خورده باشد. با اینکه خیلی‌ها فکر می‌کنند NFTها فقط آثار هنری دیجیتال هستند، ولی خب این نوع توکن‌های اصطلاحاً غیرقابل تعویض کاربردهای بیشتری دارند.
به بیان ساده، هر NFT کاملاً منحصربه‌فرد است و هیچ همانندی ندارد! این خاص بودن، روی بلاکچین ثبت می‌شود و می‌تواند به هرچیزی اطلاق شود. از عکس و نقاشی گرفته تا موسیقی، فیلم، تکه زمینی در دنیای متاورس و حتی دارایی‌هایی که در دنیای واقعی وجود دارند!
این‌طور بگوییم که صاحب هر NFT، به‌وسیلۀ آن، مالکیت خود را بر یک دارایی مشخص اثبات می‌کند.
_1713102771.jpg)
خلق DAOها
با توجه به داستان هکی که بالاتر راجع‌به آن صحبت کردیم، شاید فکر کنید DAOها از بیخ‌وبن ایده‌ای اشتباه و بی‌فایده بودند که جز ضرر هیچ‌چیزی ندارند؛ ولی لطفاً تند نروید! مثل این می‌ماند که بگویید به‌خاطر تصادفات رانندگی، باید قید استفاده از خودروها را بزنیم!
DAO در اصل ایده‌ای عالی است که قدرت را به جامعه منتقل می‌کند. ارگان‌های شفافی که تمام تصمیمات در آن‌ها برمبنای نظر و خواست اعضا است و همۀ دارندگان توکن حاکمیتی در آن حق رأی و نقش تعیین‌کننده دارند.
البته که تناقض‌هایی هم وجود دارند؛ مثل اینکه هرکس توکن‌های بیشتری داشته باشد، رأی قدرتمندتری هم خواهد داشت! پس چه شد آن عدالتی که خوابش را می‌دیدیم؟!
به‌هرحال، همین حالا، پلتفرم‌های بسیاری هستند که از این سیستم برای پیشبرد پروژه‌ها استفاده می‌کنند. مثلاً اغلب پلتفرم‌های متاورس که برخی از آن‌ها نوعی بازی Play-to-earn هستند، فرایندهای تصمیم‌گیری و حاکمیت را با چنین سازوکاری پیش می‌برند.
نکته: حالا بلاک‌چین‌های بسیاری این قابلیت‌ها را دارا هستند؛ ولی فراموش نکنید این ویتالیک بوترین بود که با اتریوم نشان داد خلق چنین چیزهایی ممکن است!
چندبار به این نکته اشاره کردیم که اتریوم بعد از بیتکوین بیشترین ارزش بازار را دارد و به بیانی دیگر، بعد از بیتکوین افسانه‌ای، احتمالاً اتریوم شناخته‌شده‌ترین رمزارز در تمام دنیا باشد؛ اما چرا؟ چه چیزی باعث ارزشمند بودن اتریوم می‌شود؟
ارزش اتریوم از کجا تأمین می‌شود؟
اتریوم یا همان ETH، رمزارز اصلی بلاکچین اتریوم است و پشت تمام فعالیت‌هایی قرار می‌گیرد که روی این شبکه انجام می‌شوند. هر کاری که بخواهید روی این بلاکچین انجام دهید، باید مقدار نسبتاً زیادی کارمزد بپردازید که با عنوان Gas Fee شناخته و با ETH محاسبه و دریافت می‌شود.
کاربرد اصلی این فی، پوشش هزینه‌های محاسباتی نودها است. همان کامپیوترهایی که از بلاکچین اتریوم نگهداری می‌کنند.
در واقع، می‌توان گفت Gas Fee دستمزدی است که کاربران این شبکه به نگهدارندگان آن می‌پردازند.
اینجا مبحث عرضه و تقاضا مطرح می‌شود. چون اتریوم شبکۀ شلوغی است و از هزاران اپلیکیشن، توکن، بازی و... میزبانی می‌کند، طبیعتاً میزان کارمزدهای پرداختی هم بالا است و به‌خاطر همین تقاضای زیاد، اتریوم قیمت بالایی دارد!
کلاً که مقولۀ عرضه و تقاضا، روی قیمت همۀ انواع دارایی‌ها اثرگذاری مستقیم دارد. اتریوم به‌خاطر قابلیت‌های منحصربه‌فردی که دارد محبوب است و در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز، به‌میزان زیادی خریدوفروش می‌شود، پس طبیعی است که ارزش زیادی هم داشته باشد.
تا اینجا بخش اعظمی از پرسش اتریوم چیست را پاسخ دادیم؛ ولی خب کار هنوز تمام نشده است! در بخش بعدی، راجع‌به مزایا و معایب این بلاکچین و البته کوین رسمی آن، ETH، صحبت می‌کنیم.
اتریوم چه نقاط ضعف و قوتی دارد؟
انصافاً مزایا به معایب می‌چربند و به همین خاطر، اول نیمۀ پر لیوان را بررسی می‌کنیم.
مزایای اتریوم
از بین تمام نقاط قوتی که وجود دارند، موارد زیر اصلی‌ترین مزیت‌های این شبکه محسوب می‌شوند.
شبکۀ بزرگ و قابل اطمینان
اتریوم بزرگ‌ترین اکوسیستم در دنیای بلاکچین و کریپتوکارنسی است که طبیعتاً بزرگ‌ترین جامعۀ استفاده‌کنندگان را هم دارد؛ یعنی معتبر بودن این شبکه، به‌واسطۀ سال‌ها فعالیت و پردازش میلیاردها معامله اثبات شده است و این مهم‌ترین مزیت اتریوم محسوب می‌شود.
کارآمدی‌های بسیار
علاوه‌بر اینکه بلاکچین اتریوم صاحب ETH، مطرح‌ترین رمزارز بازار کریپتوکارنسی بعد از بیتکوین است، این شبکه کاربردهای دیگری مثل میزبانی از قراردادهای هوشمند و انواع مختلف توکن‌ها را هم دارد.
همچنین، اتریوم شکل‌های مختلفی از تراکنش‌های مالی مثل وام گرفتن، استیک کردن دارایی به‌منظور کسب سود و... را هم ارائه می‌کند
پیشرفت و نوآوری مداوم
شبکۀ اتریوم کاملاً اوپن‌سورس و غیرمتمرکز است و به همین خاطر، جامعۀ بزرگی از برنامه‌نویس‌ها و توسعه‌دهندگان، به‌صورت دائم تلاش می‌کنند تا با ارائۀ راهکارهای خلاقانه، نحوۀ عمکلرد آن از جوانب مختلف را بهبود ببخشند.
با توجه به محبوبیت و معروفیت اتریوم، اغلب اپلیکیشن‌های جدید، جذاب و حتی ریسکی، برای اولین بار روی این بلاکچین معرفی و عرضه می‌شوند.
حذف کامل واسطه‌ها
همان‌طور که گفتم، اتریوم واقعاً غیرمتمرکز است و به همین خاطر، واسطه‌ها هیچ نقشی در فرایندهای مختلفی که روی آن انجام می‌شوند ندارند.
خبری از وکلا و دفاتر ثبت اسناد نیست و قراردادهای هوشمند به‌صورت کاملاً خودکار اجرا می‌شوند. برای تکمیل تراکنش‌ها هم پای بانک‌ها و مؤسسات مالی به میان نمی‌آید و خریدار و فروشنده تنها طرفین دخیل در معاملات هستند. اگر هم قرار باشد از اپلیکیشنی استفاده کنید که روی این بلاکچین قرار دارد، سازندگان آن نقشی در چگونگی عمکلردش ندارند و به داده‌های شما هم دسترسی نخواهند داشت!
_1713102797.jpg)
البته که معایبی هم وجود دارند و این‌طور نیست که اتریوم کاملاً بی‌نقص باشد.
معایب اتریوم
گفتیم که کفۀ ترازو به سمت مزایا سنگینی می‌کند و اینجا هم روی این موضوع تأکید می‌کنیم. با سخت‌گیری زیاد، می‌توانیم این 3 مورد را جزو ایرادات اتریوم به حساب بیاوریم.
احتمال دچار تورم شدن!
برخلاف بیتکوین که نهایتاً 21 میلیون عدد از آن وجود خواهد داشت، اتریوم محدودیتی در تعداد ندارد و خب اگر کمی با دنیای اقتصاد آشنا باشید، می‌دانید این نامحدود بودن، یعنی ممکن است در آینده اتریوم قربانی تورم شود و ارزشش کاهش پیدا کند.
البته که درحال‌حاضر، بنیاد اتریوم محدودیتی سالانه اعمال کرده و در هر سال، نهایتاً 18 میلیون اتر به بازار کریپتوکارنسی اضافه می‌شوند؛ ولی خب در بلندمدت، ممکن است اتریوم بیشتر شبیه ارزهای فیات شود و مثل بیتکوین که محدودیت دارد، در نقش قهرمان و ناجی ثروت کاربران ظاهر نشود!
روال یادگیری سخت برای برنامه‌نویس‌ها
اگر دولوپر هستند و می‌خواهید از مهارت‌هایتان برای توسعه بلاکچین اتریوم و ساختن برنامه روی آن استفاده کنید، شاید تغییر فضا از محیط‌های غالباً متمرکز به اکوسیستمی کاملاً غیرمتمرکز مثل اتریوم برایتان سخت باشد.
افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تراکنش یا Gas Fee
بالاتر راجع‌به Gas Fee صحبت کردیم و گفتیم هر کاربری که فعالیتی روی این شبکه انجام می‌دهد، باید دستمزدی در قالب کارمزد تراکنش به نودها بپردازد که اتفاقاً این مبلغ بالا است.
هرچقدر اتریوم محبوب‌تر می‌شود و توجه‌های بیشتری به خود جلب می‌کند، شلوغی بیشتری را هم تجربه می‌کند. اگر نود داشته باشید، این هزینۀ بالا مزیت است، ولی برای کاربران، عیبی آزاردهنده است که باعث می‌شود خیلی‌ها از این شبکه فراری شوند.
البته که در نتیجۀ این افزایش قیمت Gas Fee و زیاد شدن شکایت‌ها از این مسئله، طرح اتریوم 2.0 مطرح شد.
منظور از اتریوم 2.0 چیست؟
اصلی‌ترین دلیل کارمزدهای فضایی و گزاف شبکۀ اتریوم، این است که این بلاکچین از همان ابتدا با مکانیزم اجماع proof-of-work آغاز به کار کرد. بر خلاف بیتکوین که از مکانیزم اجماع proof-of-stake استفاده می‌کرد، نودهای اتریوم باید توان زیادی برای اثبات درستی تراکنش‌ها و ساخت بلاک جدید از خود نشان دهند و به همین خاطر، Gas Fee به‌طرز آزار‌دهنده‌ای بالا است؛ مخصوصاً در ساعات شلوغی شبکه!
در سپتامبر سال 2022، آپگرید بسیار مهمی با نام The Merge انجام شد و مکانیزم اجماع بلاکچین اتریوم به proof-of-work تغییر پیدا کرد.
در نتیجۀ این اقدام، شبکه برای فعالیت به انرژی خیلی کمتری نیاز خواهد داشت و به همین خاطر، محیط زیست را هم کمتر آلوده می‌کند؛ Gas Fee به‌مقدار قابل‌توجهی پایین می‌آید و به‌علاوه، چالش‌هایی که در رابطه با مقیاس‌پذیری و پردازش هم‌زمان تعداد زیادی تراکنش وجود داشتند، از بین خواهند رفت.
اتریوم 2.0، در نهایت ناشی از مجموعه‌ای آپگریدها خواهد بود که یکی از آن‌ها همین The Merge است. هنوز نسل دوم اتریوم به‌طور کامل محقق نشده است، ولی خب مسیر مشخص است و تا چند وقت دیگر، هزینۀ تراکنش‌ها در شبکۀ اتریوم کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی یکی از معدود ایرادهای اتریوم (که واقعاً هم بزرگ و آزاردهنده بود) حل خواهد شد.
پس اتریوم 2.0، پروژه‌ای جداگانه نیست؛ بلکه به‌روزرسانی همان ETH است که با هدف بهبود و رفع ایرادات آن پا به میدا می‌گذارد.
_1713102815.jpg)
تا اینجای مقاله، علاوه‌بر اتریوم، از بیتکوین هم خیلی نام بردیم. اگر موافق باشید، در بخش بعدی مقایسه‌ای بین این دو خواهیم داشت.
اتریوم یا بیتکوین؛ کدام‌یک بهتر است
همین اول کار بگوییم که جواب قطعی و یکسانی برای این پرسش وجود ندارد؛ یعنی نمی‌توانیم بگوییم بیتکوین قطعاً سرمایه‌گذاری بهتری است یا برعکس، توصیه کنیم تمام سرمایۀ خود را خرج خرید اتریوم کنید!
همان‌طور که بارها گفتیم، اتریوم بعد از بیتکوین بیشترین ارزش بازار را دارد و از نظر قیمت هم با قدرت در رتبۀ دوم جاخوش کرده است؛ منتهی که فاصله بین بیتکوین و اتریوم بسیار است.
در لحظۀ نگارش این مقاله، بیتکوین ارزش بازاری برابر با 1 میلیارد و 200 میلیون دلار دارد و قیمتش در بازار صعودی کنونی، به بالای 62 هزار دلار رسیده است. طرف دیگر مقایسه، یعنی اتریوم، کمی بیشتر از 400 میلیون دلار مارکت کپ (ارزش بازار) دارد و قیمتش حوالی 3500 دلار می‌چرخد.
پس علی‌رغم اینکه اتریوم نزدیک‌ترین رقیب بیتکوین است، مشخصاً BTC کیلومترها جلوتر از ETH حرکت می‌کند.
بیتکوین تنها یک رمزارز است که می‌توان با هدف سرمایه‌گذاری آن را تهیه کرد و در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، برای کسب سود از نوسانات آن برنامه چید؛ ولی اتریوم علاوه‌بر این خاصیت، بلاک‌چینی کارآمد و کاربردی دارد که بالاتر راجع‌به خصوصیات ویژۀ آن صحبت کردیم و گفتیم که انقلاب بزرگی را در دنیای رمزارزها رقم زد.
از طرفی دیگر، با استناد به صحبت‌های متخصصان امر، بیتکوین تافتۀ جدابافتۀ بازار کریپتوکارنسی است. طوری که به آن بیتکوین می‌گویند و به تمام رمزارزها دیگر را آلتکوین می‌نامند! این بیتکوین است که بالا و پایین رفتنش، جهت حرکت کلی بازار را تعیین می‌کند و باقی رمزارزها دنباله‌روی آن هستند.
ولی اگر دنبال سودهای کلان هستید، شاید اتریوم انتخاب بهتری باشد. بگذارید با مثال این ادعا را واضح‌تر بیان کنیم.
فرض بگیرید قیمت بیتکوین 40 هزار دلار است و بعد از 10 روز (مثلاً) به 80 هزار دلار برسد. روی کاغذ، ارزش امام رمزارزها 40 هزار دلار افزایش پیدا کرده است، ولی در عمل، دارایی شما تنها 2 برابر خواهد شد؛ اما اتریوم چون قیمت کمتری دارد، می‌تواند رشدهای بزرگ‌تری را هم تجربه کند. مثلاً ممکن است در همان بازۀ زمانی که بیتکوین دوبرابر شد، اتریوم از هزار دلار به 5 هزار دلار برسد؛ یعنی 5 برابر افزایش سرمایه!
نکتۀ دیگری که باید مد نظر داشته باشید و اتفاقاً بالاتر هم به آن پرداختیم، راجع‌به محدود بودن بیتکوین و نامحدود بودن اتریوم است.
همان‌طور که گفتیم، احتمالاً در بلندمدت، از آنجایی که بیتکوین نهایتاً 21 میلیون عدد خواهد بود، در برابر اتریومی که مثل ارزهای فیات نامحدود است، عمکلرد بهتری از خود نشان دهد و به عبارتی دیگر، سرمایه‌گذاری بهتری باشد.
یدرهرصورت، انتخاب نهایی، به شما بستگی دارد و باید با سنجیدن همۀ جوانب، سعی کنید بهترین گزینه را با توجه به هدفی که دارید انتخاب کنید.
در بخش نهایی مقاله قبل از جمع‌بندی، راه‌وروش تهیۀ بیتکوین را آموزش می‌دهیم.
چگونه اتریوم بخریم؟
ساده‌ترین و سرراست‌ترین روش خرید اتریوم، ثبت‌نام در یک صرافی داخلی، بارگذاری مدارک و رد کردن مراحل احراز هویت، شارژ حساب و تبدیل ریال به اتریوم است.
بسته به قیمت روز این رمزارز و البته مقدار ریالی که وارد حسابتان در صرافی می‌کنید، می‌توانید مقدار مشخصی اتریوم بخرید.
روش دیگری هم وجود دارد که خیلی رایج نیست، ولی خب اجازه دهید راجع‌به آن هم صحبت کنیم.
فرضاً که یکی از اطرافیان شما اتریوم دارد و می‌خواهد همه یا بخشی از آن را بفروشد. می‌توانید با او توافق کنید و بعد از انتقال پول به حساب او، مقدار اتریوم مشخصی را دریافت کنید. باید آدرس ETH کیف‌پول خود را در اختیار فرد فروشنده قرار دهید تا او رمزارز را به آن منتقل کند.
نکتۀ خیلی مهم: اگر می‌خواهید از این طریق اتریوم بخرید، فقط و فقط با افرادی معامله کنید که به آن‌ها اطمینان کامل دارید!
به‌علاوه، اگر اتریوم را از صرافی خریدید و می‌خواهید آن را برای بلندمدت نگه دارید، صابون Gas Fee بالا را به تن بمالید و دارایی خود را کیف‌پول منتقل کنید. نگه داشتن پول زیاد در صرافی (چه خارجی و چه ایرانی)، اصلاً کار عاقلانه‌ای نیست و هیچ کارکشته‌ای هم این کار را نمی‌کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر راجع‌به انواع کیف‌پول‌ها، مقالۀ کیف پول بیتکوین چیست را بخوانید.
تمام آنچه لازم بود راجع‌به اتریوم بدانید را بررسی کردیم و حالا وقت جمع‌بندی مقاله است.
اتریوم، رمزارزی که قطعاً آیندۀ خوبی دارد!
در این مقاله پاسخ سؤال اتریوم چیست را دادیم و سعی کردیم راجع‌به همۀ جوانب آن صحبت کنیم. از تاریخچه و خالق آن گفتیم، به مزایا و معایبش پرداختیم، تحولاتی که در دنیای کریپتوکارنسی رقم زد را بررسی کردیم، طرز کار شبکۀ اتریوم را زیر ذره‌بین بردیم و....
با توجه به اینکه همین حالا هم کلی دولوپر کاربلد روی این بلاکچین کار می‌کنند و هر روز اپلیکیشن‌ها و توکن‌های فراوانی به اتریوم اضافه می‌شوند، می‌توان با قطعیت گفت که حالاحالاها این بلاکچین و رمزارز اصلی آن، جزو برترین‌ها در دنیای کریپتوکارنسی خواهند بود و آیندۀ روشنی در انتظار کاربران این شبکه است.
امیدواریم پاسخ تمام پرسش‌های خود را دریافت کرده باشید. حالا از شما می‌خواهیم این مقاله را برای آن دسته از دوستانتان که قصد ورود به دنیای کرپیتوکارنسی را دارند بفرستید و در انتشار هرچه بیشتر آن به ما کمک کنید.