انواع ارزهای دیجیتال کدام‌ها هستند و هر نوع چه کاربردی دارد؟

با یک پرسش خیلی کلی طرفیم! در برخی منابع، انواع ارزهای دیجیتال را با معرفی چند مورد از معروف‌ترین رمزارزها پاسخ داده‌اند و برخی دیگر به دسته‌بندی‌های گوناگون آن‌ها اشاره کرده‌اند.

ما تصمیم گرفتیم رویکردی هیبرید را پیش بگیریم! یعنی می‌خواهیم هم شما را با دسته‌بندی‌های مختلفی که انواع رمزارزها را از هم تفکیک می‌کند آشنا کنیم و هم نگاهی کلی بیندازیم به معروف‌ترین رمزارزها مثل بیتکوین، اتریوم، سولانا، تون و....

خیالتان را راحت کنیم که قرار است یکی از مفصل‌ترین مقالات وبلاگ ما را بخوانید و هرآنچه لازم است دراین‌باره بدانید را یاد خواهید گرفت!

احتمالاً بهتر باشد برای شروع، بررسی‌ای داشته باشیم روی چیستی این شکل جدید از پول و بعد برویم سراغ کنکاش انواع ارزهای دیجیتال.

منظور از ارز دیجیتال چیست؟

همین اول کار بگوییم که عبارت ارز دیجیتال نادرست است! cryptocurrency به ارزهایی اشاره می‌کند که با فرمول‌های پیچیدۀ ریاضی رمزنگاری می‌شوند و به همین خاطر، عبارت رمزارز ترجمۀ بهتری برای آن محسوب می‌شود.

اما خب اجازه دهید به این غلط مصطلح احترام بگذاریم و از عبارت ارز دیجیتال هم در این مقاله استفاده کنیم!

ارزهای دیجیتال یا رمزارزها، نوعی پول نوین هستند که هیچ‌گونه وابستگی‌ای به بانک‌ها ندارند؛ یعنی برخلاف ارزهای فیات (مثل دلار، یورو و ریال خودمان) که برای تأیید تراکنش‌ها به یک ارگان مرکزی وابسته هستند، تمام موجودیت این دسته از پول‌ها روی ساختارهای کاملاً غیرمتمرکز بنا شده است؛ به همین خاطر، نه حاکمیت‌ها و نه هیچ شخص یا ارگان دیگری، امکان دستکاری آن‌ها به هیچ صورتی را ندارد!

سازوکار این ارزها به‌گونه‌ای است که با فرمول‌های بسیار پیچیدۀ ریاضیات رمزنگاری می‌شوند و به همین خاطر، امکان دستکاری آن‌ها به حداقل می‌رسد.

سال‌ها بود که بشر رویای ساخت پول دیجیتال را در ذهن می‌پروراند؛ اما این نوع پول‌ها تا قبل از اختراع بلاک‌چین در حد یک تئوری باقی مانده بودند! به‌ساده‌ترین بیان، بلاک‌چین زیرساختی است که موجودیت این نوع ارزها را ممکن کرد و شرایط لازم برای خلق پول‌های دیجیتال را به وجود آورد.

Blockchain آنقدر مبحث گسترده‌ای است که پرداختن به تمام جزئیات آن نیازمند یک مقالۀ جداگانه است؛ اتفاقاً قبلاً این کار را کرده‌ایم و در مطلبی کامل این مقوله را زیر ذره‌بین برده‌ایم؛ پس اگر دوست دارید با این مفهوم بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ "بلاک چین چیست و چطور کار می‌کند؟" را بخوانید.

خلاصه که بیشتر از 10 سال قبل، ساتوشی ناکاموتو، فرد یا سازمان کاملاً ناشناس، بیت‌کوین را خلق کرد و برای اولین بار در تاریخ بشریت، پول دیجیتالی به عرصۀ واقعیت وارد شد! این تازه شروع ماجرا بود و حالا بعد از گذشت بیشتر از 1 دهه، هزاران رمزارز جدید به وجود آمده‌اند و بازار رمزارزها رسماً به یکی از مشهورترین و جذاب‌ترین بازارهای مالی تبدیل شده است.

ولی بیت‌کوین همچنان تافته‌ای جدابافته به حساب می‌آید و حسابش از همۀ انواع دیگر رمزارزها جدا است. در بخش بعدی بیشتر راجع‌به این موضوع صحبت می‌کنیم.

بیت‌کوین یک طرف، همۀ رمزارزهای دیگر یک طرف!

همان‌طور که گفتیم، بیت‌کوین اولین رمزارزی بود که به وجود آمد. طی سالیان گذشته، بیت‌کوین هم از نظر قیمت و هم از نظر ارزش بازار با اختلاف بالاتر از باقی ارزهای دیجیتال قرار داشت و رتبۀ دوم با فاصلۀ زیاد، در اختیار اتر (ETH) بود.

خیلی بعید به نظر می‌رسد که رمزارزی بیاید و بیت‌کوین را کنار بزند! گویا قرار است برای همیشه این معروف‌ترین و قدیمی‌ترین رمزارز دنیا تاج پادشاهی را روی سر حفظ کند و از بالا به نبرد بین باقی ارزهای دیجیتال بنگرد! به همین خاطر است که می‌گوییم بیت‌کوین یک طرف و تمام رمزارزهای دیگر یک طرف.

به‌دنبال تفاوت فاحش بین جایگاه بیت‌کوین و دیگر رمزارزها، مفهوم Altcoin خلق شد؛ یعنی Alternative Coin، به معنای کوین جایگزین. به بیان ساده‌تر، هر رمزارزی غیر از بیت‌کوین در دستۀ آلتکوین‌ها قرار می‌گیرد. از اتر و بی ان بی و ریپل گرفته تا میم‌کوین‌هایی مثل BONK.

اجازه دهید اینجا یک داستان جالب را تعریف کنیم و بعد بگوییم ربطش به دنیای رمزارزها چیست.

سال‌ها قبل، بشر فکر می‌کرد محال است انسان بتواند مسافت 100 متر را زیر 10 ثانیه بدود! اما بالاخره دونده‌ای پیدا شد که توانست این کار را انجام دهد و همان موقع دیگران فهمیدند که چنین چیزی غیرممکن نیست. جالب است که به فاصلۀ خیلی کمی، دونده‌های دیگری هم توانستند به این رکورد دست پیدا کنند. حالا ربط این داستان به دنیای کریپتوکارنسی چیست؟

تا قبل از ظهور بیتکوین، روش ساخت پول دیجیتال معلوم نبود؛ ولی ساتوشی این کار را کرد و به دیگر دولوپرها نشان داد که امکان خلق رمزارزها وجود دارد. به همین خاطر، طی سال‌های اخیر، هزاران ارز وارد گود شده‌اند که برخی واقعاً درست‌وحسابی هستند و برخی دیگر چیزی نیستند جز کلاهبرداری‌های ساده و سازمان‌یافته!

به‌هرحال، باز هم می‌گوییم که بیت‌کوین در یک کهشکان دیگر است و احتمالاً هیچ‌وقت هیچ رمزارز دیگری (یا بهتر است بگوییم هیچ آلتکوینی) نمی‌تواند جایگاه آن را تصاحب کند. البته که هیچ‌چیزی غیرممکن نیست و همیشه ثابت شده که آینده پر از اتفاقات شگفت‌انگیز است!

حالا که فهمیدید منظور از آلتکوین چیست، بیایید با مفاهیم کوین و توکن هم آشنا شویم.

کوین (Coin) و توکن (Token) چه تفاوتی با هم دارند؟

ناکاموتو که بدون شک به گردن نسل انسان دِین دارد؛ او علاوه‌بر خلق اولین پول دیجیتال تاریخ، به دیگران نشان داد که چطور می‌توان از بلاک‌چین برای انجام تراکنش‌های مالی بهره برد. آن هم به بهترین شکل ممکن!

حالا علاوه‌بر بلاک‌چین بیت‌کوین، هزاران بلاک‌چین دیگر هم وجود دارند که اکثر آن‌ها برای ساخت پول‌های دیجیتال به کار گرفته می‌شوند.

این اطلاعات را ارائه کردیم تا پیش‌زمینۀ لازم برای توضیح چیستی کوین و توکن فراهم شود. حالا برویم ببینیم این دو چه مفهومی را می‌رسانند.

رمزارز اصلی و بومی هر بلاک‌چین کوین نام دارد! یعنی رمزارزی که برای پرداخت تراکنش‌های هر بلاک‌چین استفاده می‌شود، کوین آن بلاک‌چین است. بارزترین مثال‌هایی که می‌توانیم برای کوین بزنیم، بیت‌کوین یا BTC (برای بلاک‌چین بیت‌کوین)، اتر یا ETH (برای بلاک‌چین اتریوم) و بی ان بی یا BNB (برای بلاک‌چین بایننس) هستند.

و اما اینکه توکن چیست!

طی گذر زمان، تکنولوژی خلق بلاک‌چین‌ها هم مثل هرچیز دیگری پیشرفت کرد. یکی از اولین تفاوت‌هایی که ایجاد شد، امکان ساخت رمزارزهای جانبی روی بلاک‌چین‌ها بود. برای مثال، بلاک‌چین اتریوم که در ارائۀ قابلیت‌های جدید پیشتاز بود، این امکان را فراهم کرد که ارزهای دیجیتال دیگری هم روی بستر آن ساخته شوند. این رمزارزهای جانبی که ارز اصلی بلاک‌چین نیستند، با عنوان توکن شناخته می‌شوند و به این ترتیب، از آن رمزارز اصلی تمایز پیدا می‌کنند.

پس توکن‌ها بلاک‌چین اختصاصی خود را ندارند و روی بسترهای دیگر به وجود می‌آیند. معمولاً توکن‌ها پا را فراتر از انجام تبادل‌های مالی می‌گذارند. مثلاً آن‌ها می‌توانند دسترسی به یک سرویس خاص را محقق کنند، در نقش یک دارایی ارزشمند ظاهر شوند یا حتی برای کاربر در پلتفرم‌های غیرمتمرکز حق رأی به وجود بیاورند!

همان‌طور که احتمالاً خودتان حدس می‌زنید، تعداد توکن‌ها بسیار بیشتر از کوین‌ها است و از جملۀ شاخص‌ترین‌های آن‌ها می‌توان به PORTAL و RNDR اشاره کرد.

حالا وقت آن است که نگاهی بیندازیم به دسته‌بندی‌های مختلف ارزهای دیجیتال که آن‌ها را براساس کاربردی که دارند، از یکدیگر جدا می‌کند.

دسته‌بندی‌های مختلفی که رمزارزها از یکدیگر تفکیک می‌کنند

در همین ابتدا بگوییم که دسته‌بندی‌ها بسیارند و قاعدتاً اینجا نمی‌توانیم صدها دسته‌بندی را بررسی کنیم! اما سعی کرده‌ایم برخی از مهم‌ترین‌های آن‌ها را زیر ذره‌بین ببریم. دسته‌بندی‌هایی که همین حالا هم توجه‌های زیادی را به خود جلب کرده‌اند و نقل محافل شده‌اند. 

Stablecoins

شکی نیست که استیبل‌کوین‌ها یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین دسته‌بندی‌ها در بین همۀ کتگوری‌های ارزهای دیجیتال هستند.

این دسته از ارزهای دیجیتال برای برطرف کردن یکی از ایرادات بزرگ رمزارزهای دیگر خلق شدند؛ یعنی نوسان‌های بسیار شدید قیمتی! چطور می‌شود که آن‌ها خیلی درگیر این نوسانات نمی‌شوند؟! خواهیم گفت.

ارزش استیبل‌کوین‌ها به یک دارایی در دنیای واقعی گره خورده است. مثلاً دلار ایالات متحده یا طلا. همان‌طور که می‌دانید، این نوع دارایی‌ها ثبات خیلی بیشتری از انواع رمزارزها دارند. حتی بیت‌کوین که پایدارترین رمزارز محسوب می‌شود، از نظر ثبات نزدیک به این نوع دارایی‌ها هم نیست!

مشهورترین استیبل‌کوین در سراسر دنیا USDT است که کمپانی تتر آن را عرضه می‌کند؛ به همین خاطر، بسیاری به آن تتر می‌گویند. البته که این کمپانی استیبل‌کوین‌های دیگری هم عرضه می‌کند که ارزش آن‌ها به دارایی‌های دیگر گره خورده است. مثلاً یورو اتحادیۀ اروپا یا پوند انگلستان.

پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ "تتر چیست و چرا تا این حد محبوب و معروف است؟" را بخوانید تا بیشتر با این استیبل‌کوین شناخته‌شده آشنا شوید.

فعالان بازار رمزارزها، از تتر برای خریدوفروش دارایی‌های مختلف استفاده می‌کنند. اغلب این افراد پول فیات را به تتر تبدیل کرده و با آن به معاملات ورود می‌کنند. بعد از اینکه هر معامله‌ به نتیجه‌ای مشخص رسید، تریدر از آن خارج می‌شود و رمزارز را به تتر تبدیل می‌کند.

Layer 1

ایرانی‌ها به این دسته لایه‌ یک‌ها هم می‌گویند! اگر بخواهیم بدون پیچیده کردن شرایط این دسته‌بندی را تعریف کنیم، باید بگوییم Layer 1 شامل کوین‌ها می‌شود؛ یعنی همان رمزارزهایی که گفتیم به‌عنوان ارز اصلی هر بلاک‌چین عمل می‌کنند. همان بیتکوین، اتریوم، سولانا و....

صحبت از لایه‌ای پایه‌ای است که تقریباً همه‌چیز آنجا رخ می‌دهد. وظایفی مثل تأمین امنیت و تأیید تراکنش‌ها، بر عهدۀ رمزارزهای قرارگرفته در این دسته‌بندی است.

یکی از مهم‌ترین خصوصیات ارزهای Layer 1 غیرمتمرکز بودن در حد بسیار بالا است. البته که این ویژگی از اصلی‌ترین خصیصه‌های دنیای کریپتوکارنسی است؛ اما خب برخی از رمزارزها بیشتر و برخی کمتر غیرمتمرکز هستند! لایه یک‌ها آن‌هایی هستند که سطح بالایی از غیرمتمرکز بودن را از خود نشان می‌دهند.

نکتۀ مهم دیگر اینکه این رمزارزها مقیاس‌پذیری خیلی کمی دارند! چراکه از شبکۀ اختصاصی خودشان برای پردازش تراکنش‌ها استفاده می‌کنند و ممکن است گاهی بیش از حد شلوغ شوند! این شلوغی به سرعت پایین تکمیل تراکنش‌ها و البته کارمزد خیلی بالا منجر می‌شود. اگر قبلاً تجربۀ جابه‌جایی روی بلاک‌چین اتریوم را داشته باشید، دیده‌اید که فی تراکنش گاهی به نزدیک 100 دلار (یا حتی بیشتر) هم می‌رسد!

Layer 2

اگر لایه‌ یک‌ها طبقۀ پایین اتوبان صدر باشند، لایه دوها پلی هستند که روی این اتوبان ساخته شد تا ترافیک آن تعدیل شود!

ارزهایی که در این دسته‌بندی هستند، تراکنش‌ها را خارج از بلاک‌چین اصلی پردازش می‌کنند. وقتی کار تمام شد، اطلاعات لازم به لایه اول، یعنی بلاک‌چین اصلی فرستاده می‌شود تا تأیید نهایی صورت بگیرد و تراکنش سرانجام بگیرد.

با اتخاذ این سازوکار، مزایای زیر حاصل خواهند شد:

• انجام سریع‌تر تراکنش‌ها: راهکارهای لایه دوم می‌توانند تعداد خیلی بیشتری تراکنش را در هر ثانیه انجام دهند. مخصوصاً وقتی آن‌ها را با لایه‌ یک‌ها مقایسه می‌کنیم، تفاوت چشمگیری را خواهیم دید. در نتیجه، هم سرعت بالا می‌رود و هم هزینۀ تراکنش پایین می‌آید.
• کاهش کارمزد: از آنجایی که پردازش روی بلاک‌چین اصلی انجام نمی‌گیرد و آن را شلوغ نمی‌کند، کارمزدهای رمزارزهای لایۀ دوم بسیار کمتر هستند.
• مقیاس‌پذیری خیلی بالا: برخلاف کوین‌های لایه 1 که گفتیم نمی‌توانند مقیاس‌پذیری زیادی از خود نشان دهند، توکن‌های لایۀ دوم با پردازش سریع و ارزان، مقیاس‌پذیری قابل قبولی را به نمایش می‌گذارند.
• کمک به پذیرش هرچه بیشتر دنیای رمزارزها توسط عموم: با افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها، راهکارهای لایه دوم می‌توانند توجه افراد بیشتری را به دنیای کریپتوکارنسی جلب کنند.

به‌طور کلی، رمزارزهای این کتگوری، امکان نوآوری و غلبه بر چالش‌های موجود در رابطه با بلاک‌چین‌های فعلی را فراهم می‌کنند.

آربیتروم (ARB) جزو مشهورترین رمزارزهای این دسته‌بندی به حساب می‌آید.

DeFi

DeFi از عبارت Decentralized Finance گرفته می‌شود و دستیابی به چنین سازوکاری را مدیون بلاک‌چین اتریوم هستیم؛ چون این شبکه، اولین بلاک‌چینی بود که ثابت کرد چنین زیرساختی می‌تواند کاربردهای بسیار بیشتری از تبادل‌های مالی داشته باشد و یکی از آن‌ها همین DeFi است!

رمزارزهای این دسته‌بندی متعلق به اپلیکیشن‌هایی هستند که آمده‌اند تا جایگزین سیستم‌های مالی سنتی و قدیمی شوند. آن هم به شیوه‌ای کاملاً غیرمتمرکز. در این برنامه‌ها، خبری از بانک‌ها و دیگر واسطه‌ها نیست و همه‌چیز با کمک قراردادهای هوشمند و بهره‌گیری حداکثری از تکنولوژی بلاک‌چین صورت می‌گیرد.

طیف خدماتی که در حوزۀ DeFi ارائه می‌شود بسیار گسترده است. کاربران می‌توانند وام بگیرند، وام بدهند، سرمایه‌‌گذاری کنند و البته که امکان خریدوفروش رمزارزها هم فراهم است. همان‌طور که گفتیم، قراردادهای هوشمند موتور پیشران این سیستم‌ها هستند و موجودیت این دسته از خدمات را ممکن می‌کنند.

اگر قرار باشد مثال بزنیم، شاید صرافی‌های غیرمتمرکز بهترین سرویس‌هایی باشند که بتوانیم از آن‌ها به‌عنوان یک اپلیکیشن حوزۀ DeFi نام ببریم.

چند مورد از نامدارترین رمزارزهای این دسته‌بندی عبارتند از LINK، UNI و DYDX.

Meme Coins

تا همین چندی پیش از عبارت Shit Coins برای این دسته از رمزارزها استفاده می‌شد که اجازه دهید از خیر ترجمه کردن آن بگذریم! اما با گذر زمان و علاقه‌ای که کاربران به آن‌ها نشان دادند، این دسته به‌ Meme Coins تغییر نام داد.

همان‌طور که نام نشان می‌دهد، رمزارزهای قرارگرفته از این دسته‌بندی به جوک‌ها و میم‌های اینترنتی که ترند می‌شوند وابسته هستند. برخلاف ارزهای دیجیتال پدرمادردار که متعلق به زیرساخت، اپلیکیشن یا ابزاری کارآمد هستند، میم‌کوین‌ها روی هیچ استوارند! در واقع، این دسته از رمزارزها فقط به جامعۀ استفاده‌کنندگانشان اتکا می‌کنند و جالب است که طی سالیان گذشته، چند میم‌کوین پا را از چیزی که بودند فراتر گذاشتند و حتی توانستند به 10 رمزارز برتر بازار کریپتوکارنسی راه پیدا کنند! مشخصاً راجع‌به دوج کوین و شیبا اینو صبحت می‌کنیم.

روزانه هزاران میم‌کوین از غیب ظاهر می‌شوند که شاید تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها رشدهای خیره‌کننده را آن هم به‌صورت مقطعی تجربه کنند. باقی فقط ابزاری هستند برای کلاهبرداری و سرقت پول افراد ناآگاه.

علاوه‌بر دوج‌کوین (DOGE) و شیبا اینو (SHIB)، برخی از نامدارترین میم‌کوین‌هایی که اخیراً خیلی ترند شده‌اند BOME و WIF هستند.

DePIN

این قسمت راجع‌به یکی از کتگوری‌های نوظهور و بسیار جالب است. DePIN از عبارت Decentralized Physical Infrastructure Networks می‌آید؛ یعنی شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز! هدف DePIN استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین برای زیرساخت‌های فیزیکی به‌منظور غیرمتمرکز کردن و افزایش بهره‌وری آن‌ها است.

در واقع، DePIN سعی می‌کند خلاء موجود بین دنیای فیزیکی و دنیای دیجیتال را پر کند و پلی بین این دو بسازد؛ پس رمزارزهایی که در این دسته‌بندی هستند، به پروژه‌هایی ربط دارند که در زمینۀ ساخت چنین زیرساخت‌هایی فعالیت می‌کنند.

FIL یکی از این رمزارزها است که پروژۀ پشت آن، فضای ذخیره‌سازی غیرمتمرکز به کاربران اجاره می‌دهد. THETA هم نام رمزارز دیگری است که متعلق به پروژه‌ای برای ساخت یک سرویس استریم ویدیو غیرمترمرکز است.

GameFi

GameFi ترکیب دو کلمۀ Gaming و DeFi است که کمی بالاتر راجع‌به آن صحبت کردیم. رمزارزهایی که در این کتگوری قرار می‌گیرند، متعلق به بلاک‌چین‌هایی هستند که در بازی‌های ویدیویی استفاده می‌شوند.

GameFi از آن دسته‌بندی‌ها است که اغلب متخصصان روی اهمیت بالای آن در سال‌های پیش رو تأکید دارند. صنعت Gaming می‌رود که متحول شود و قرار است پلیرها از بازی کردن به‌صورت مستقیم پول دربیاورند. به همین خاطر، این نوع بازی‌ها با عنوان Play-to-Earn هم شناخته می‌شوند.

همین حالا که این مقاله را می‌نویسیم، کلی پروژه در این زمینه فعال هستند و تعدادی از آن‌ها با برخی از بزرگ‌ترین کمپانی‌های بزرگ دنیا وارد همکاری شده‌اند. برای مثال، می‌توان به Nakamoto Games اشاره کرد که با غول دنیای تکنولوژی، یعنی NVIDIA همکاری دارد و توکن NAKA را عرضه می‌کند.

RWA

این عبارت مخفف Real-World Asset است؛ یعنی دارایی‌های دنیای واقعی! در دنیای کریپتوکارنسی، رمزارزهای RWA نشان‌‌دهندۀ مالکیت یا دسترسی به یک دارایی در دنیای واقعی هستند؛ مالکیتی که روی بلاک‌چین ثبت‌شده و به همین خاطر، امکان سلب آن با دستکاری اطلاعات وجود ندارد.

RWA هم نوظهور است و مثل DePIN هدف اتصال دنیای فیزیکی به دنیای دیجیتال را دنبال می‌کند. به بیان بهتر، این دسته از رمزارزها و پروژه‌ها تلاش می‌کنند فاصلۀ موجود بین دارایی‌های مالی سنتی و دنیای دیجیتال را از بین ببرند!

توکن‌های RWA رمزارزهایی هستند که هرکدام مالکیت بر بخشی از یک دادۀ فیزیکی را نشان می‌دهند. این توکنیزه شدن دارایی‌ها باعث می‌شود تقسیم‌ کردن و خریدوفروش آن‌ها به‌شکلی بسیار ساده‌تر قابل انجام باشد.

RIO و UBXS دو نمونه از رمزارزهایی هستند که در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.

Exchange-based Tokens

اغلب صرافی‌های بزرگ فعال در حوزۀ کریپتوکارنسی که شرایط و امکانات خریدوفروش رمزارزها را فراهم می‌کنند، توکن‌ها یا بعضاً کوین‌های مخصوص خودشان را دارند که این رمزارزها در دستۀ Exchange-based Tokens قرار می‌گیرند.

دارندگان این رمزارزها، هنگام استفاده از صرافی‌ عرضه‌کنندۀ توکن از مزایای بسیاری برخوردار خواهند شد. ضمن اینکه خوب است بدانید هم صرافی‌های متمرکز مثل بایننس و کوکوین ارزهای اختصاصی خودشان را دارند و هم صرافی‌های غیرمتمرکز مثل Uniswap و PancakeSwap.

کسانی که توکن یک صرافی به‌خصوص را در اختیار دارند، می‌توانند کارمزدهای کمتری برای انجام معاملات روی آن صرافی بپردازند؛ البته نه همیشه! برخی از صرافی‌ها چنین امکانی را فراهم می‌آورند و برخی دیگر مزایای دیگری به هولدرهای رمزارزشان پیشنهاد می‌کنند.

BNB که تا همینجا چندباری از آن نام بردیم و حالا یکی از بزرگ‌ترین رمزارزهای دنیا (از منظر ارزش بازار) است، معروف‌ترین رمزارز در دستۀ Exchange-Based Tokens به حساب می‌آید. علاوه‌بر BNB، کلی رمزارز دیگر در این کتگوری هستند، مثل UNI، KSC، MX و....

Privacy

اگر مقالۀ بلاک‌چین چیست را که بالاتر به آن لینک دادیم خوانده باشید، می‌دانید هر اتفاقی که روی این شبکه‌ها رخ می‌دهد کاملاً شفاف است و همه هم می‌توانند به اطلاعات مرتبط با تراکنش‌های انجام‌شده دسترسی داشته باشند.

البته هستند رمزارزهایی که ناشناس بودن را اولویت قرار می‌دهند و ریز جزئیات تراکنش‌ها را با ابهامات زیاد به بلاک‌چین اضافه می‌کنند. این رمزارزها در دستۀ Privacy قرار می‌گیرند که به معنای حریم شخصی است!

وقتی این نوع رمزارزها از یک مبدأ به یک مقصد منتقل می‌شوند، بررسی اینکه فرستنده چه کسی بود و گیرنده چه کسی است، کار بسیار سختی خواهد بود و به این ترتیب، برای ناشناس بودن طرفین ارزش قائل می‌شوند.

با اینکه فعلاً این دسته از کوین‌ها و توکن‌ها بسیار جذاب هستند و توانسته‌اند توجه بسیاری از مشتاقان دنیای کریپتوکارنسی را به خود جلب کنند، احتمالاً در آینده‌ای نه‌چندان دور با موانع قانون زیادی مواجه خواهند شد و قانون‌گذارها می‌آیند که تکلیف خود را با این سازوکار مشخص کنند!

مونرو (XMR)، دش (DASH) و دیجی‌بایت (DGB) از معروف‌ترین رمزارزهای این دسته‌بندی محسوب می‌شوند.

AI

بدون شک، طی یکی دو سه سال اخیر، حیرت‌انگیزترین اتفاقی که در حوزۀ تکنولوژی رخ داد، پیشرفت خیره‌کنندۀ هوش مصنوعی و ظهور پلتفرم‌های فراوان مجهز به AI بود.

از آنجایی که دنیای کریپتوکارنسی کاملاً پویا است و با آغوشی باز از جدیدترین نوآوری‌ها پذیرایی می‌کند، حالا می‌بینیم که یک دسته‌بندی کاملاً جداگانه برای رمزارزهای مربوط به پروژه‌های هوش مصنوعی ایجاد شده است.

ارزهای دیجیتالی که در این کتگوری هستند، سوخت لازم برای جلو رفتن پروژه‌های مختلف این حوزه را تأمین می‌کنند و نقش پررنگی در در اکوسیستم AI دارند.

NEAR، INJ و GRT از شناخته‌شده‌ترین رمزارزهای این دسته‌بندی هستند.

SocialFi

SocialFi هم از ترکیب دو کلمۀ Social و DeFi به دست می‌آید! پروژه‌های این دسته‌بندی پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی را با برنامه‌های مالی غیرمتمرکز ترکیب می‌کنند و این کتگوری نوظهور را به وجود می‌آورند.

به بیان بهتر، پروژه‌های SocialFi نحوۀ استفادۀ انسان‌ها از پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی را درگرگون می‌کنند و شرایطی را فراهم می‌آورند که از فعالیت در آن‌ها سود به دست بیاوریم. سازوکار به این گونه است که کاربران به‌خاطر فعالیت‌هایشان پاداش می‌گیرند. این فعالیت می‌تواند خلق و انتشار محتوا، به‌اشتراک‌گذاری پست‌ها و حتی تعامل با محتوای دیگر کاربران باشد.

البته یادتان باشد که این دسته‌بندی بسیار نوپا است و شاید هنوز راه زیادی برای تکامل پیش رو داشته باشد؛ منتهی آن‌طور که از شواهد و قرائن برمی‌آید، آینده برای چنین پروژه‌هایی روشن است.

اگر بخواهیم مثال بزنیم، GAL و THETA جزو معروف‌ترین رمزارزهایی هستند که در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.

Sports

آن رمزارزهایی که در دنیای ورزش حرفه‌ای کاربرد دارند، در دسته‌بندی Sports قرار می‌گیرند. هدف از ساخت چنین توکن‌هایی، خلق شکل جدیدی برای تعامل گرفتن از هواداران است؛ به‌علاوه، این دسته رمزارزها می‌توانند روش‌های درآمدی بهینه‌تر و بیشتری برای ورزشکارها و تیم‌های ورزشی ایجاد کنند. ضمن اینکه در برخی مواقع، هواداران می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کوچک و بزرگ باشگاه‌های خود دخیل شوند و حق رأی داشته باشند.

FLOW، CHZ، BLOCK و انواع فن‌توکن‌های باشگاه‌های مختلف فوتبال (و دیگر ورزش‌ها) در این کتگوری قرار می‌گیرند.

Wallets

بالاتر گفتیم که بسیاری از صرافی‌های مطرح کریپتوکارنسی رمزارزهای مخصوص خودشان را دارند؛ پس تعجب نخواهید کرد اگر بگوییم کیف ‌پول‌های معتبر و شناخته‌شده هم این روال را طی کرده‌اند و رمزارزهای اختصاص خودشان را ساخته‌اند!

اینجا هم دارندگان توکن هر کیف‌ پول از مزایایی هنگام استفاده از آن Wallet برخوردار خواهند شد.

به احتمال خیلی زیاد، همه تراست ولت را می‌شناسید. توکن این کیف پول نامدار با نماد TWT عرضه می‌شود و یک مثال عالی از رمزارزهای حاضر در این کتگوری است.

BRC-20

Bitcoin Request for Comment 20! این عبارتی است که مخفف می‌شود و به BRC-20 می‌رسیم. این دسته از توکن‌ها روی بلاک‌چین بیت‌کوین قرار می‌گیرند و با نام رمزارزهای BRC-20 شناخته می‌شوند.

همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، اتریوم آمد و نشان داد که تکنولوژی بلاک‌چین خیلی بیشتر از انجام تراکنش‌های مالی کاربرد دارد. مهم‌ترین قابلیت این شبکه امکان نوشتن قراردادهای هوشمند است که به‌دنبال آن، کلی امکان دیگر پدید می‌آیند.

اما بلاک‌چین بیت‌کوین چنین امکانی را در اختیار کاربران قرار نمی‌دهد و نمی‌تواند میزبان قراردادهای هوشمند و پیچیده باشد و نهایتاً می‌تواند از رمزارزهای جانبی میزبانی کند. ضمن اینکه اخیراً امکان ساخت NFT روی آن هم به وجود آمده است.

ORDI و SATS از مشهورترین رمزارزهای حاضر در دسته‌بندی BRC-20 هستند.

Ethereum Ecosystem

این دسته‌بندی آنقدر بزرگ است که شاید بهتر بود آن را در همان ابتدای این بخش می‌آوردیم؛ اما به‌هرحال، هر رمزارزی که روی بلاک‌چین اتریوم ساخته می‌شود، در این کتگوری قرار می‌گیرد.

می‌دانید که اتریوم بعد از بیت‌کوین بزرگ‌ترین رمزارز در دنیای کریپتوکارنسی است و تعداد کثیری از ارزهای دیجیتال هم روی این بلاک‌چین بنا شده‌اند.

بلاک‌چین مورد بحث اجازۀ ساخت انواع اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و توکن‌ها را به دولوپرها می‌دهد و هرکس می‌تواند از این شبکه برای ساخت پروژه‌ها و رمزارزهای گوناگون استفاده کند. از حرفه‌ای‌ترین و ساختارمندترین پروژه‌ها گرفته تا بی‌ارزش‌ترین میم‌کوین‌ها که صرفاً برای سرگرمی ساخته می‌شوند.

LINK، NEAR، INJ، SHIB و...، همگی روی این بلاک‌چین بزرگ و انقلابی بنا شده‌اند!

Runes

بعد از آخرین هالوینگ بیتکوین که اواسط سال 2024 میلادی رخ داد، امکان ساخت NFT روی بلاک‌چین این آغازگر دنیای کریپتوکارنسی فراهم شد. Runes هم روش استانداردی است که می‌توان از آن برای ساخت توکن روی این شبکه بهره برد.

پس رمزارزهای Runes روی بلاک‌چین Bitcoin قرار می‌گیرند و از اعتبار بالای آن بهره‌مند می‌شوند. البته همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، روش‌های دیگری برای ساخت توکن روی این شبکه وجود دارد؛ منتهی Runes آمد که این فرایند از همیشه ساده‌تر شود.

توجه داشته باشید که از ظهور این دسته‌بندی تنها چند ماه می‌گذرد و به همین خاطر، می‌توانیم بگوییم این کتگوری در ابتدای راه است و نیاز به بهینه‌سازی‌های خیلی زیادی دارد. شاید حتی با گذر زمان این دسته‌بندی بتواند قابلیت‌های بسیار بیشتری برای این بلاک‌چین به ارمغان بیاورد.

از جملۀ شاخص‌ترین توکن‌های این دسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• DOG.GO.TO.THE.MOON
• GOB.IS.GOB.IS.GOB
• ANARCHU.CATBUS
• Smart Contract Platforms

گفتیم که ویتالیک بوترین (خالق اتریوم) با ارائۀ مفهومی با نام قراردادهای هوشمند یا Smart Contracts، امکان ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را به وجود آورد. اگر می‌خواهید با این قراردادها و چیستی آن‌ها بیشتر آشنا شوید، مقالۀ "اتریوم چیست؟ (بررسی 0 تا صد این رمزارز)" را بخوانید.

این دسته‌بندی شامل ارزهای دیجیتالی می‌شود که تمرکزشان را به فراهم آوردن امکانات لازم برای ساخت چنین قراردادهایی معطوف شده است. راه دور نرویم! خود اتریوم را به‌عنوان مثال در نظر داشته باشید که اولین و بزرگ‌ترین پلتفرم پذیرای قراردادهای هوشمند است. به‌علاوه، بلاک‌چین‌های مطرح دیگری مثل سولانا (SOL)، کاردانو (ADA) و پولکادات (DOT) هم در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.

نکتۀ بسیار مهم: ممکن است رمزارزهای مختلف در بیشتر از یک دسته‌بندی حاضر باشند! برای مثال، ETH که کوین بلاک‌چین شناخته‌شدۀ اتریوم است، به‌صورت هم‌زمان جزو دسته‌بندی DeFi و Smart Contract Platforms به حساب می‌آید؛ یا THETA که هم در دسته‌بندی SocialFi قرار می‌گیرد و هم در دسته‌بندی DePIN.

در بخش بعدی، با یک دسته‌بندی مهم دیگر آشنا می‌شویم. دسته‌بندی‌ای که به‌خاطر اهمیت بالایش تصمیم گرفتیم بخشی کاملاً مجزا را به آن اختصاص دهیم.

داستان NFTها چیست؟!

یکی دیگر از مفاهیمی که در کنار قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، به‌لطف بلاک‌چین اتریوم به وجود آمد، همین NFTها بودند. این عبارت مخفف Non-fungible Token است؛ یعنی توکن‌های غیر قابل تعویض! به بیان خیلی‌ ساده، هر NFT کاملاً منحصربه‌فرد است و نشان از مالکیت روی یک داریی دیجیتال دارد. مثلاً زمینی در متاورس، کاراکتری در یک بازی یا یک نقاشی دیجیتال.

NFTها در مدتی کوتاه آنقدر ترند شدند که پلتفرم‌هایی مثل CoinGecko و CoinMarketCap بخش‌هایی جداگانه به آن‌ها اختصاص دادند! حتی خریدوفروش آن‌ها هم در مارکت‌پلیس‌هایی جداگانه مثل Opensea و Rarible انجام می‌شود.

البته که کندوکاو موشکافانۀ این مفهوم نیازمند نوشته‌های خیلی بیشتری است؛ ولی اجازه دهید برای اینکه از مسیر منحرف نشویم، به همین تعریف مختصر بسنده کنیم.

حالا بیایید برترین انواع ارزهای دیجیتال را به شما معرفی کنیم. ارزهایی که بیشترین سهم را در بازار نوپای رمزارزها دارند.

نگاهی خیلی کوتاه به برترین ارزهای دیجیتال دنیای کریپتوکارنسی

یک رده‌بندی کلی وجود دارد که انواع رمزارزها را براساس ارزش بازار یا Market Cap رده‌بندی می‌کند. این نوع رده‌بندی روشی است که همگان روی آن توافق کرده‌اند و براساس آن می‌گویند بیت‌کوین اول است و فلان رمزارز چهاردهم!

در لحظۀ نگارش این مقاله، رتبۀ اول تا دهم این لیست در اختیار رمزارزهایی هستند که این زیر می‌بینید:

• بیت‌کوین (BTC)
• اتریوم (ETH)
• تتر (USDT)
• بی ان بی (BNB)
• سولانا (SOL)
• لیدو استیکد اتر (STETH)
• یو اس دی سی (USDC)
• ریپل (XRP)
• تون‌کوین (TON)
• دوج‌کوین (DOGE)

بیت‌کوین که خودش را کاملاً از باقی رمزارزها جدا کرده و همان‌طور که گفتیم، خیلی بعید به نظر می‌رسد از جایگاه اول پایین کشیده شود. اتریوم هم وضعیتی تقریباً مشابه دارد، اما شاید روزی جایگاهش توسط رمزارزی پرپتانسیل (مثلاً TON) به خطر بیفتد.

رده‌های پایین‌تر بیشتر با نوسان مواجه می‌شوند. مثلاً تا همین چند وقت پیش ADA در بین 10 رمزارز بود (زمانی که این مقاله را می‌نویسیم یازدهم است) و هیچ خبری از STETH نبود! ولی همان‌طور که می‌بینید STETH الان در درۀ پنجم است و کاردانو دیگر جایی در این لیست ندارد؛ حداقل فعلاً!

این هم از این، وقت آن است که برویم سراغ جمع‌بندی مقاله.

شناخت انواع ارزهای دیجیتال برای فعالیت مثمرثمر در این فضا ضروری است!

طبیعتاً هرچقدر شناخت بیشتری نسبت به انوع ارزهای دیجیتال داشته باشید، می‌توانید تصمیمات هوشمندانه‌تری در راستای کسب سود و بهره بردن از این بازار بگیرید.

در این مقاله، چند مورد از مطرح‌ترین و ترندترین دسته‌بندی‌های دنیای کریپتوکارنسی را معرفی کردیم و برای هرکدام هم مثال‌هایی آوردیم. همچنین، فرق بین کوین و توکن را یاد گرفتیم و در بخشی جداگانه، چیستی NFTها را بررسی کردیم. در آخر هم نگاهی انداختیم به برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار یا Market Cap.

امیدواریم بعد از خواندن این مطلب، اطلاعات لازم را به دست آورده باشید و بتوانید با دیدی باز اقدامات مناسب را انجام دهید.